به‌طورکلی، با عمل به راهکارهای زیر می‌توانید به کودکان اتیسم کمک کنید رفتاری مناسب داشته باشند:
- تحسین‌کردن و جایزه‌دادن به‌خاطر رفتار خوب و مناسب فرزندتان
- وضع قوانین صریح و شفاف در خصوص رفتارهای مناسب
- تشویق‌کردن برای رفتارهای خوب
- درنظرگرفتن تنبیه برای رفتارهای نامناسب
- پرورش مهارت‌های روزمره و اجتماعی برای کنترل موقعیت‌های ناشناخته یا دشوار
در ادامه، راهکارهایی برای آموزش نظم و انضباط به کودکان اتیسم به شما ارائه می‌دهیم که می‌توانید همراه با روش‌های دیگر برای تکامل و یادگیری فرزندتان از آن‌ها بهره ببرید.
* تنبیه بدنی – مانند سیلی‌زدن – روش خوبی برای آموزش نظم و انضباط نیست. چون فرزندتان این‌گونه خودکنترلی یا رفتار درست را نمی‌آموزد. ضمن اینکه این پیام را دریافت می‌کند که کتک‌زدن یا آسیب رساندن به دیگران، روشی مناسب برای تخلیۀ هیجانات احساساتی است. همچنین ممکن است فرزندتان در اثر کتک‌خوردن آسیب ببیند.
چالش‌های رفتاری، دلهره، اضطراب و افسردگی نیز در کودکان اتیسم بیشتر است.
تحسین و جایزه به‌خاطر رفتارهای درست
تحسین‌کردن زمانی بیشترین تأثیر را می‌گذارد که دقیقاً به فرزندتان بگویید کدام کارش را می‌پسندید. وقتی کودکتان به‌خاطر رفتار خوبش تحسین می‌شود، به‌احتمال زیاد آن کار را ادامه خواهد داد.
تحسین توصیفی هم به این معنی است که دقیقاً به فرزندتان بگویید کدام عمل یا رفتار او را دوست دارید. تحسین توصیفی بهترین روش برای تشویق به خوش‌رفتاری است.
به این مثال توجه کنید: «ازت ممنونم که با اینکه بازی رو نبردی، ولی بازم آرامشت رو حفظ کردی.»
بسیاری از کودکان اتیسم، تحسین و تشویق را دوست دارند و می‌خواهند رفتار خوبی داشته باشند تا بیشتر تحسین شوند. اما بعضی از این بچه‌ها، واکنشی به تحسین و تشویق نشان نمی‌دهند. اگر فرزندتان تمایل به کناره‌گیری از دیگران دارد، احتمالاً انگیزه‌ای ندارد تا برای رضایت دیگران کاری انجام دهد یا اگر در رشد زبانی مشکل دارد، شاید متوجه کلمات مثبت شما نشود.
به فرزندتان کمک کنید تا نحوۀ پاسخ‌دادن به تحسین و تشویق را بیاموزد. نخست باید از طریق بازی یا فعالیتی دیگر، کاری کنید تا متوجه شود که کلمات خوب و مثبت با چیزهایی که او دوست دارد، با هم ارتباط دارند. به‌این‌ترتیب، پس از مدتی از تحسین و تشویق لذت خواهد برد.
وضع قوانینی صریح و آشکار برای کودکان اتیسم
قوانین، عبارت‌های قراردادی هستند که بچه‌ها از طریق آن‌ها متوجه می‌شوند چه رفتاری باید داشته باشند و با حد و مرزهای خانوادۀ خود آشنا می‌شوند.
مثلاً ممکن است این قانون را وضع کنید که فرزندتان هر روز صبح تا زمانی که برای مدرسه آماده نشده است، نمی‌تواند بازی کند.
به او بگویید: «بعد از اینکه برای مدرسه آماده شدی، می‌تونی بازی کنی.»
می‌توانید از یک ابزار دیداری مانند زمان‌سنج استفاده کنید تا به فرزندتان بگویید چقدر وقت دارد تا قبل از رفتن به مدرسه بازی کند. به او بگویید وقتی برای مدرسه رفتن آماده شد، می‌تواند تا زمانی که زمان‌سنج به زمان مشخص برسد، بازی کند. هنگامی که وقت تمام می‌شود، دیگر نمی‌تواند بازی را ادامه دهد.
پیامدهای مثبت و منفی رفتارهای خوب و بد
وقتی فرزندتان رفتاری خوب یا بد از خود نشان می‌دهد، باید برای رفتار او پیامدی در نظر بگیرید.
- پیامدهای مثبت؛ مثلاً اگر فرزندتان برای بیرون رفتن، سریع آماده شود، زمان بیشتری دارد تا در پارک بازی کند.
- عواقب منفی؛ به طور مثال، اگر اسباب‌بازی خود را پرت کند، ۱۰ دقیقه از بازی با آن محروم می‌شود.
برای کنترل رفتارهای فرزندتان باید از هر دو عواقب مثبت و منفی (تنبیه) استفاده کنید. اما همیشه بهتر است بر رفتارهای درست و مثبت او تمرکز بیشتری داشته باشید. به‌عبارت‌دیگر، باید تا جایی که می‌توانید کمتر از تنبیه استفاده کنید.
والدین عزیز،
فیلم آموزشی مهارت‌هایی برای فرزندپروری در وب‌سایت بهداشت تی‌وی، دوره‌ای جامع و کاربردی برای ارتقا و پرورش سواد عاطفی، خود نظارتی، نظم، مهارت های حل مساله و… در کودکان است. می‌توانید با مراجعه به این پلترم، این دورۀ مفید را تماشا بفرمایید.
