بارداری پرخطر، اصطلاحی است که طیف گسترده‌ای از بیماری‌ها و عوارض شایع را در برمی‌گیرد. ممکن است بسیاری از این بیماری‌ها را قبل از بارداری داشته باشید یا در دوران بارداری و حتی حین زایمان به آن‌ها دچار شوید.
بارداری پرخطر لزوماً به این معنی نیست که با چالش‌ها یا دشواری‌های بیشتری نسبت به بارداری کم‌خطر روبرو خواهید بود. اما گاهی باتوجه‌به شرایطی که دارید باید به متخصص طب مادر و جنین مراجعه کنید و نسبت به فردی که حاملگی کم‌خطر دارد، بیشتر تحت‌نظر قرار بگیرید.
تفاوت بین متخصص طب مادر و جنین و متخصص زنان و زایمان چیست؟
متخصص طب مادر و جنین (پریناتولوژیست) همان آموزش‌های متخصص زنان و زایمان را دریافت می‌کند، اما ۳ سال بیشتر آموزش می‌بیند تا نحوه درمان بیماری‌های ناشی از بارداری را بیاموزد. این فرد، به طور گسترده پیرامون ارزیابی و درمان مشکلات جنین، آموزش می‌بیند. بیشتر سونوگرافی‌های بارداری را متخصص طب مادر و جنین تفسیر می‌کند.
چنان چه قبل از بارداری، بیماری خاصی داشته باشید، در دوران بارداری به بیماری خاصی مبتلا شوید یا حین زایمان، مشکلی برایتان به وجود آید، ممکن است شما را به متخصص طب مادر و جنین ارجاع دهند. بعلاوه، اگر جنین در دوران بارداری، ناهنجاری داشته باشد، باز هم باید به متخصص طب مادر و جنین مراجعه کنید.
آیا قبل از بارداری باید به متخصص طب مادر و جنین مراجعه کنید؟
درصورتی‌که قبل از بارداری، یک (چند مورد) از مشکلات زیر را دارید، توصیه می‌کنیم با متخصص طب مادر و جنین مشورتی داشته باشید:
- بیماری قبلی: اگر قبل از بارداری، به بیماری‌هایی مانند دیابت، لوپوس، بیماری‌های کلیوی و فشارخون بالا مبتلا باشید، ممکن است نیاز باشد در دوران بارداری تحت‌نظر پزشک باشید. در برخی موارد، متخصص طب مادر و جنین ممکن است برای حفظ سلامتی شما و پیشگیری از بروز عوارض احتمالی در دوران بارداری، داروهایتان را تغییر دهد. در صورت ابتلا به دیابت، متخصص طب مادر و جنین می‌تواند به شما کمک کند تا قند خون خود را قبل از بارداری تنظیم کنید تا خطر ابتلا به ناهنجاری‌های مادرزادی کاهش یابد. اگر وزنتان بالاست، این متخصص می‌تواند به شما کمک کند وزنتان را کم کنید. چراکه کاهش وزن سالم، خطر ابتلا به بیماری‌هایی مانند فشارخون بالا و دیابت بارداری را کاهش می‌دهد.
- بیماری‌های مادرزادی در سال‌های اخیر، با پیشرفت فناوری و دسترسی بیشتر به آزمایش‌های گوناگون، غربالگری ژنتیک بسیار رواج یافته است. درصورتی‌که یکی از اعضای خانواده‌تان به بیماری خاصی مبتلا است یا اگر از نژادی هستید که بیشتر در معرض خطر ابتلا به بیماری‌های خاص (مانند بیماری سلول داسی‌شکل یا بیماری تای ساکس) قرار دارید، می‌توانید آزمایش غربالگری ژنتیک را انجام دهید تا مشخص شود چه‌قدر احتمال دارد خودتان و همسرتان حامل ژن این بیماری‌ها باشید. همچنین، ابتلا به بیماری‌های ژنتیکی شایع مانند فیبروز سیستیک یا آتروفی عضلانی نخاعی با آزمایش خون قابل‌تشخیص است.
بعلاوه، اگر فرزندی دارید که به اختلال یا سندرم ژنتیکی مبتلا است، متخصص طب مادر و جنین می‌تواند بررسی کند که این وضعیت، احتمالاً در آینده چه تأثیری بر بارداری‌تان خواهد گذاشت.
کدام بیماری‌ها می‌توانند منجر به بارداری پرخطر شوند؟
در فهرست زیر، بیماری‌های شایعی که در بروز بارداری پرخطر نقش دارند، به شما معرفی کرده‌ایم. اما توجه داشته باشید که همۀ خانم‌های مبتلا به این بیماری‌ها، حاملگی پرخطر ندارند.
- انواع دیابت: اگر قبل از بارداری به دیابت مبتلا باشید، برای بررسی وضعیت و درمان باید به پزشک مراجعه کنید. دیابت بارداری، عارضه‌ای بسیار شایع است که حتماً باید تحت‌نظر پزشک متخصص کنترل شود.
- پره اکلامپسی: پره اکلامپسی یکی از عوارض بارداری محسوب می شود که با فشار خون بالا، پروتئین در ادرار و اِدم (ورم پوست) همراه است. برخی از زنان مبتلا به پره اکلامپسی به اختلالات کبدی یا پلاکتی نیز دچار می شوند. این عارضه پس از زایمان درمان می شود. از این رو، وضعیتی است که باید به شدت کنترل شود تا خطر زایمان زودرس کاهش یابد.
- فشارخون بالا: چنان چه قبل از بارداری، فشارخون بالا داشته باشید، در دوران بارداری باید تحت‌نظر پزشک قرار بگیرید. معمولاً بعضی از داروهای فشارخون را نباید در دوران بارداری مصرف کنید.
- بارداری چندقلویی: معمولاً احتمال ابتلا به عوارض بارداری در شرایطی که دوقلو یا چندقلو باردار هستید، بسیار بیشتر است. شانس ابتلا به پره اکلامپسی نیز در بارداری چندقلویی افزایش می‌یابد. همچنین، اگر دوقلو یا چندقلو باردار باشید، خطر بروز ناهنجاری‌های جنینی و مشکلات بیشتر می‌شود، به‌خصوص اگر جفت مشترک داشته باشید؛ بنابراین، در بارداری چندقلویی باید بیشتر تحت‌نظر متخصص زنان و زایمان باشید.
- بیماری‌های مقاربتی: به‌طورکلی، بیماری‌های مقاربتی را باید قبل از بارداری یا حتی در دوران بارداری درمان کنید. به همین منظور، باید تحت‌نظر متخصص زنان و زایمان باشید تا بارداری‌تان پرخطر نشود. خانم‌های مبتلا به HIV نیز عموماً باید زبر نظر متخصص، داروهای خاصی مصرف کنند.
- چاقی: زنان دارای اضافه‌وزن زیاد بیشتر از سایرین در معرض ابتلا به دیابت بارداری، فشارخون بالا و پره اکلامپسی قرار دارند. چاقی یکی از مشکلاتی است که می‌توانید قبل از بارداری آن را رفع کنید. به همین دلیل، متخصصان طب مادر و جنین خانم‌ها را تشویق می‌کنند تا وزن خود را با روش‌های سالم کم کنند.
آیا بارداری بعدی شما پرخطر خواهد بود؟
اگر یک بارداری پرخطر را تجربه کنید، به این معنی نیست که بارداری‌های بعدی نیز پرخطر خواهند بود. در واقع، ممکن است در یک بارداری دچار عارضه‌ای شوید، اما در بارداری دیگر، چنین اتفاقی نیفتد. همچنین، احتمال دارد برخی از بیماری‌ها در طول زمان، تغییر کنند.
اما دقت کنید که اگر قبلاً زایمان زودرس داشته‌اید، ممکن است بارداری بعدی‌تان دوباره به زایمان زودرس ختم شود. در این شرایط، احتمالاً پزشک برایتان دارو تجویز می‌کند و طول دهانۀ رحم با را با سونوگرافی اندازه می‌گیرد.
مهم‌ترین مسئله‌ای که دربارۀ بارداری پرخطر باید بدانید این است که متخصص طب مادر و جنین و متخصص زنان و زایمان باید دانش و تجربه کافی داشته باشند تا بتوانند در حفظ سلامت خودتان و کودکتان به شما کمک کنند.
در آخر، پیشنهاد می‌کنیم جهت آشنایی بیشتر با بارداری پرخطر، فیلم حاملگی‌های نیازمند به مراقبت تخصصی را در وب‌سایت بهداشت تی‌وی تماشا بفرمایید.
