زمانی که کودکان خردسال نزدیک رادیو یا تلویزیون هستند، اخبار را می‌شنوند و می‌بینند. به‌این‌ترتیب، اخبار ناگوار نیز از طریق شبکه‌های اجتماعی، تصاویر روزنامه‌ها و مجله‌ها به گوش آن‌ها می‌رسند.
به‌عبارت‌دیگر، کودکان نیز مانند بقیۀ افراد در معرض پوشش رسانه‌ای بلایای طبیعی و سایر اخبار ناگوار قرار دارند؛ آتش‌سوزی جنگل‌ها، سیل، زلزله، جنگ، ایجاد رعب و وحشت، تصادفات، جرم و جنایات خشونت‌بار و بسیاری از اخبار دیگر.
اما می‌توانید اقداماتی انجام دهید تا اخبار بد تأثیر کمتری بر کودکتان بگذارند. مثلاً می‌توانید تدابیری بیندیشید تا فرزند خردسالتان مدت‌زمان کمتری از رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی استفاده کند. همچنین، اگر تحت‌تأثیر اخبار ناگوار، ناراحت و آزرده‌خاطر است، با او حرف بزنید تا بتواند با آن کنار بیاید.
در سال‌های اول زندگی، کودکان برای اینکه بتوانند رشد و تکامل خوبی داشته باشند، به حس امنیت و اطمینان خاطر نیاز دارند. اما این حس ایجاد نمی‌شود مگر با صمیمت، محبت و حمایت.
اخبار ناگوار چه تأثیری بر کودکان می‌گذارد؟
باوجوداینکه ممکن است کودکان درک چندانی از اخبار ناگوار نداشته باشند، اما به‌هرحال تحت‌تأثیر آن‌ها قرار می‌گیرند.
مثلاً ممکن است فرزندتان بعد از شنیدن اخبار:
- از آنچه دیده یا شنیده است، بترسد.
- به‌خاطر استرس و پریشانی افرادی که اطرافش هستند، ناراحت و آشفته شود.
- نگران شود که مبادا خودش یا خانواده‌اش آسیبی ببینند.
- شنیدن مداوم اخبار او را کلافه کند. حتی شاید فکر کند که حادثه‌ای ناگوار بارهاوبارها در حال وقوع است.
در این شرایط ممکن است به شما وابستگی بیشتری پیدا کند، نتواند خواب بخوابد، اضطراب داشته باشد، رفتارهای عجیب از خود نشان دهد و از والدین یا پرستار خود جدا نشود.
در شرایط زیر، کودکتان با شنیدن یا دیدن اخبار ناگوار، آسیب می‌بیند:
- والدین یا پرستارش به‌خاطر اتفاقی که رخ‌داده، ناراحت هستند.
- آن حادثه به خودش هم مربوط است؛ مثلاً یکی از افرادی که دوستش دارد، صدمه دیده یا جان خود را از دست داده است و یا خانه، مدرسه یا محلۀ او خسارت دیده‌اند.
- گزارش‌های زیادی از آن حادثه می‌شنود، به‌خصوص اگر ویدئوهایی از آن اتفاق ناگوار ببیند.
محدودکردن مواجهه کودکان با اخبار ناگوار و حوادث طبیعی
اینکه فرزندتان چقدر در معرض دیدن یا شنیدن اخبار ناگوار قرار دارد، مقوله‌ای بسیار مهم است.
باتوجه‌به راهکارهای زیر می‌توانید این میزان را محدود کنید:
- رادیو یا تلویزیون را روشن نکنید.
- وقتی کودکتان اطراف شماست گوشی خود را کنار بگذارید.
- جلوی فرزندتان دربارۀ اخبار حرف نزنید.
اگر گزارش حادثه‌ای طبیعی مانند آتش‌گرفتن جنگل‌ها یا اخباری ناگوار در حال پخش‌شدن است، با خودتان فکر کنید وقتی فرزندتان اطرافتان است، آیا حتماً باید اخبار را ببینید؟ اگر از وقایع خبر دارید یا به هشدارهای اضطراری نیازی ندارید، پس بهتر است تلویزیون یا رادیو را خاموش یا شبکه را عوض کنید.
صحبت کردن با کودک دربارۀ اخبار بد یا بلایای طبیعی
وقتی کودکتان خبری ناگوار می‌شوند یا می‌بیند، حرف‌زدن با او بهترین راهکار است. در این شرایط، باید اطلاعاتی دقیق و متناسب با سن فرزندتان به او بدهید تا راحت‌تر با این قضایا کنار بیاید.
اگر قصد دارید دربارۀ اخبار ناگوار مانند ایجاد رعب و وحشت، حوادث طبیعی، جرم و جنایات خشونت‌بار و سایر اخبار بد با کودکان حرف بزنید، پیشنهادهای زیر در این زمینه راهگشا خواهند بود:
برای حرف‌زدن با کودکتان وقت بگذارید.
وقتی کودک اشتیاق و کنجکاوی از خود نشان می‌دهد، بهترین زمان برای حرف‌زدن با اوست. پس هر زمان سؤالی می‌پرسد، کار خود را متوقف کنید و به او پاسخ دهید. اگر حرف‌هایتان تمام نشد و شما باید به کاری دیگر برسید، هیچ اشکالی ندارد. اما به فرزندتان بگویید که در فرصتی دیگر ادامۀ صحبت خود را ادامه می‌دهید و حتماً هم این کار را بکنید.
وقتی خودتان و فرزندتان آرام و سرحال هستید، با هم حرف بزنید؛ مثلاً در مکانی ساکت بعد از خوردن میان‌وعده و چرت عصرگاهی.
بررسی کنید که فرزندتان چه اطلاعاتی دارد و دربارۀ اتفاق ناگوار برای او توضیح دهید.
اگر کودکتان، اخبار را در رسانه‌ها شنیده یا حرف‌های شما، اتفاقی به گوشش خورده است، پس احتمالاً چیزهایی می‌داند. بنابراین بهتر است خودتان را به آن راه نزنید. چون اگر وانمود کنید که اتفاقی نیفتاده است، شاید فرزندتان دچار سردرگمی شود و حس ناامنی به او دست دهد.
همچنین، حتماً بررسی کنید کودکتان چه اطلاعاتی دارد؛ چون شاید دقیقاً نداند که چه اتفاقی افتاده، پس اطلاعات غلط او را تصحیح کنید و حقایق را به‌صورت خلاصه و با زبانی ساده به او بگویید.
حتی می‌توانید دربارۀ احساسات مردم با او حرف بزنید. اما دقت کنید که فقط اسم احساسات ساده را به او بگویید که آن‌ها را درک می‌کند. اگر فرزندتان دربارۀ اتفاق ناگوار، نگرانی ندارد، نباید با حرف ها و هیجانات خود، او را بترسانید.
مثلاً به او بگویید: «امروز چند نفر تو شهر آسیب‌دیدن که اتفاق ناراحت کننده‌ایه. اما بقیه ازشون مراقبت می‌کنن. پلیس اون آدمی که بهشون آسیب زده رو دستگیر کرده و دیگه نمی‌تونه این کار رو دوباره انجام بده. پس نگران نباش.»
دقت کنید که فرزندتان، منظورتان را متوجه شود و به او بگویید که اگر سؤالی دارد، از شما بپرسد. شما هم با جواب‌هایی ساده به او پاسخ دهید.
به احساسات او توجه کنید.
نسبت به احساسات فرزندتان آگاه باشید و اگر مضطرب یا ناراحت است، به او دلگرمی و قوت قلب دهید. می‌توانید به او بگویید: «بعضی وقتا تو دنیا اتفاقای ترسناکی می‌افته. اما آدم بزرگا تلاش می‌کنن تا همه سالم بمونن و مشکلی براشون پیش نیاد.»
اگر خودتان هم ناراحت هستید، می‌توانید به کودک بگویید. اما در صورت امکان، سعی کنید او را از نگرانی دور نگه دارید. مثلاً به او بگویید: «امروز یه سری از مردم خونه‌هاشون تو آتیش سوخت. خیلی براشون ناراحتم. اما اشکالی نداره و خیلی طبیعیه که آدم ناراحت بشه وقتی یه همچین اتفاقایی می‌افته.»
فعالیتی دیگر انجام دهید.
بعد از حرف‌زدن با کودکتان، سراغ کاری دیگر بروید که از انجام آن لذت می‌برد؛ فعالیت‌هایی مثل نقاشی یا کتاب‌خواندن با هم. به‌این‌ترتیب، حواس فرزندتان به چیزی دیگر پرت می‌شود و در کنار شما حس امنیت را تجربه می‌کند.
ناراحتی و آشفتگی به خاطر رویدادهایی مانند فجایع، ایجاد رعب و وحشت، تصادفات و جنایات خشونت‌بار، کاملاً طبیعی است. اما فرزندتان زمانی می‌تواند با این مسائل کنار بیاید که اول خودتان نحوۀ تسلط بر اوضاع را بیاموزید.
والدین گرامی،
اخبار بد و خشونت‌بار که از طریق رسانه‌ها به گوش کودکان می‌رسند، تاثیرات ناخوشایندی بر اذهان کودکان، خصوصاً در سال‌های بعدی زندگی‌شان می‌گذارند. برای کسب آگاهی‌های بیشتر پیرامون این موضوع، پیشنهاد می‌کنیم مستند آموزشی جعبه پاندورا را در وب‌سایت بهداشت تی‌وی تماشا بفرمایید.
