اضطراب اجتماعی بیشتر در بچه‌های بزرگ‌تر و نوجوانان دیده می‌شود.
کودکی که دچار اختلال اضطراب اجتماعی است، معمولاً:
- برای آشنایی با بچه‌های دیگر یا پیوستن به گروه‌ها مشکل دارد.
- دوستان محدودی دارد.
- از قرارگیری در موقعیت‌های اجتماعی که در کانون توجه دیگران است، اجتناب می‌کند؛ مثلاً سؤال پرسیدن یا جواب‌دادن در کلاس درس.
- در موقعیت‌های گروهی، گوشه‌گیر و کم‌حرف است.
اضطراب اجتماعی با علائم جسمانی از جمله حالت تهوع، دل‌درد، قرمزشدن صورت و لرزش بدن نیز همراه است.
تشخیص این اختلال چندان آسان نیست. چون این کودکان اغلب در پیش‌دبستانی یا مدرسه ساکت و گوش‌به‌فرمان هستند و ممکن است دربارۀ ترس‌ها و نگرانی‌های خود چیزی نگویند.
درمان اضطراب اجتماعی
اگر فرزندتان از اضطراب اجتماعی رنج می‌برد، پس بی شک به کمک و حمایت شما نیاز دارد. موقعیت‌های زیر را می‌توانید با اقداماتی مختلف مدیریت کنید:
- وقتی با فرزندتان در خانه حضور دارید.
- زمانی که با هم در پیش‌دبستانی، مدرسه یا سایر موقعیت‌های اجتماعی هستید.
- حرف‌زدن با کودک پیرامون اضطراب‌ها و نگرانی‌هایش.
در خانه
- کودکتان را برای موقعیت‌هایی آماده کنید که باعث نگرانی یا ترس او می‌شوند. آن موقعیت را در خانه شبیه‌سازی و کارهایی را با هم تمرین کنید که اوضاع را بهتر می‌سازند.
- او را به تفکر کارآگاهی تشویق کنید. مثلاً شاید فرزندتان فکر کند که اگر در کلاس به سؤالی جواب بدهد، همه به او می‌خندند. از او بپرسید: «از کجا می‌دونی بهت می‌خندن؟»
- دربارۀ موقعیت‌های اجتماعی که باعث اضطراب شما شدند، با او حرف بزنید و بگویید که چگونه بر ترس‌هایتان غلبه کردید. این‌گونه فرزندتان متوجه می‌شود که می‌تواند دربارۀ حس اضطراب خود حرف بزند. همچنین، می‌فهمد که او را درک می‌کنید و حامی او هستید.
در پیش‌دبستانی، مدرسه یا سایر موقعیت‌های اجتماعی
- با ملایمت و مهربانی فرزندتان را تشویق کنید تا در موقعیت‌های اجتماعی حضور یابد، کارهایی در مقابل دیگران انجام دهد و فعالیت‌های جدید را شروع کند. او را در موقعیت‌های اجتماعی قرار ندهید که اوضاع را بدتر می‌کنند.
- اگر فرزندتان واکنشی اضطرابی به یک موقعیت نشان می‌دهد، نگران نباشید. سعی کنید یک‌بار دیگر با آمادگی بیشتر آن موقعیت را امتحان کنید. کودک را مجبور نکنید، از تنبیه او بپرهیزید و به‌خاطر شکست او را سرزنش نکنید.
- به‌جای او حرف نزنید. چون این کار اوضاع را بدتر می‌کند.
- اضطراب فرزندتان را با مسئولان مهدکودک، پیش‌دبستانی یا مدرسۀ او در میان بگذارید. حتماً به آن‌ها بگویید که هم اکنون از چه راهکاری برای کمک به او استفاده می‌کنید. این‌گونه آن‌ها هم می‌توانند از فرزندتان حمایت کنند.
حرف‌زدن با کودک
- اگر فرزندتان معمولاً کاری می‌کند که باعث اضطراب او می‌شود – مثل حرف‌زدن با تلفن – با تعریف و تمجید فراوان از شجاعت او قدردانی کنید. به او بگویید که به‌خاطر اینکه تمام تلاشش را می‌کند، به او افتخار می‌کنید. وقتی در کنار افراد دیگر هستید، به‌آرامی از فرزندتان تعریف کنید و وقتی با هم تنها هستید، با صدای بلند او را تحسین کنید. این کار به ایجاد حس عزت‌نفس در فرزندتان کمک می‌کند.
- هرگز از صفت «خجالتی» برای کودکتان استفاده نکنید. اگر در موقعیت‌های اجتماعی، دیگران دربارۀ رفتار فرزندتان اظهارنظر می‌کنند، می‌توانید به آن‌ها بگویید: «راستش، این دختر/ پسر ما با آدمایی که خوب می‌شناسشون خیلی گرم می‌گیره و حرف می‌زنه.»
اختلال اضطراب اجتماعی
بعضی از کودکان و نوجوانان دچار اختلال اضطراب اجتماعی می‌شوند. یعنی اگر اضطراب اجتماعی بیش از ۶ ماه ادامه یابد و تأثیر چشمگیری بر زندگی او داشته باشد، این اضطراب به اختلال تبدیل شده است.
بچه‌هایی که دچار اختلال اضطراب اجتماعی می‌شوند، احتمالاً از موقعیت‌هایی دوری می‌کنند که مستلزم تعامل و ارتباط با دیگران است؛ مثل حرف‌زدن با تلفن، پیوستن به تیم‌ها و باشگاه‌ها و جواب‌دادن به سؤالات در کلاس درس. اگر فکر می‌کنید فرزندتان دچار اختلال اضطراب اجتماعی شده است، باید از متخصصان کمک بگیرید.
اختلال اضطراب اجتماعی حتی ممکن است در کودکان کم‌سن‌وسال‌تر یعنی بچه‌های ۴ ساله هم مشاهده شود.
خجالت یا اضطراب
خجالتی بودن در کودکان طبیعی است. بعضی از کودکان ذاتاً کم‌رو و خجالتی هستند. یعنی در موقعیت‌های اجتماعی، خیلی دیر با دیگران گرم می‌گیرند و معذب هستند.
اما خجالت بیش از حد می‌تواند در فعالیت‌های روزمرۀ کودکان مشکل ایجاد کند و حتی شاید نشانه‌ای از اختلال اضطراب اجتماعی باشد. در این صورت، مشورت با پزشک عمومی، متخصص اطفال یا روان‌شناس بهترین راهکار است.
والدین گرامی،
تقویت هوش هیجانی در کودکان، یکی از راه‌های مقابله با اضطراب اجتماعی است. برای کسب اطلاعات لازم پیرامون آموزش این مهارت به فرزند دلبندتان، می‌توانید به دورۀ پرورش هوش هیجانی در کودکان در وب‌سایت بهداشت تی‌وی، مراجعه نمایید.
