یائسگی، دورانی طبیعی در زندگی زنان است که طی آن، قاعدگی متوقف می‌شود. گرگرفتگی و تعریق شبانه و مشکلات خواب و خشکی واژن و رابطه جنسی دردناک به دلیل کمبود ترشح هورمون‌ها، علائم جسمانی یائسگی است که شدت و میزان آن در زنان متغیر است از نظر روحی تغییر حالت به افسردگی غمگین شدن و ازدست‌دادن علاقه‌ها و عدم انجام کارهای موردعلاقه کاهش و یا ازدیاد مدت‌زمان خواب مشکلات به یاد سپردن و تمرکز روی بعضی از امور حتی ممکن است قبل از یائسگی و در نزدیکی آغاز آن در شخص مشاهده شود.
علائم جسمی یائسگی
تغییرات واژن
خشکی واژن که پزشکان آن را تحلیل بافت واژن می‌نامند از علائم دیررس کاهش استروژن در دوران یائسگی است. از آن جایی که استروژن بافت‌های واژن را مرطوب و انعطاف‌پذیر می‌کند، دوره‌های پیوسته کاهش استروژن موجب خشکی و انقباض بافت واژن می‌شود. زنان بااحساس اصطکاک و نزدیکی دردناک به وجود خشکی واژن پی می‌برند.
اثرات کاهش استروژن بر واژن
استروژن با ایجاد ترشحات طبیعی تناسلی واژن را شستشو می‌دهد و بافت آنها را لیز و انعطاف‌پذیر نگه می‌دارد به دلیل وجود استروژن اندام‌های زنانه مانند ماشینی عمل می‌کنند که خوب روغن‌کاری شده است.
اثرات کاهش نسبی استروژن بر بدن زنان عبارت است از:
واژن مستعد آسیب ناشی از اصطکاک می‌شود. بیماری‌های آمیزشی از راه شکاف و پارگی راحت‌تر به بدن هجوم می‌آورد؛ بنابراین زنان بعد از یائسگی باید بیشتر مراقب باشند. به‌علاوه، ازآنجایی‌که واژن بعد از یائسگی آسیب‌پذیرتر می‌شود مردان نیز باید مراقب باشند تا بیماری‌های عفونی را به زنان منتقل نکنند.
بافت واژن انعطاف‌پذیری خود را از دست می‌دهد و گاهی اوقات کوچک‌تر می‌شود. اگر زنان برای بهبود انعطاف‌پذیری و نرمی واژن از درمان خاصی استفاده نکنند رابطهٔ جنسی چندان لذت‌بخش نخواهد بود.
اگر واژن هنگام تحریک جنسی مثل قبل لیز و نرم نباشد می‌توان از پمادهای لوبریکانت (روان‌کننده) یا پمادهای مرطوب‌کننده استفاده شود. ترشحات واژن، واژن را اسیدی نگه می‌دارد این محیط اسیدی بسیاری از باکتری‌هایی را که از راه رابطهٔ جنسی یا نظافت در دستشویی وارد واژن می‌شوند را از بین می‌برد وقتی ترشحات واژن کاهش می‌یابد عفونت در واژن رشد می‌کند. بعد از یائسگی واژن مستعد ورود باکتری می‌شود و فرد مبتلا به عفونت باکتریایی واژن می‌شود.
نزدیکی دردناک
خشکی و تغییر شکل واژن منجر به ناراحتی و درد و سوزش هنگام نزدیکی می‌شود. ازآنجایی‌که کاهش استروژن موجب نازک شدن بافت‌های مجاری ادرار و واژن و کاهش کشش عضلات می‌شود موقعیت اندام‌ها به طور طبیعی تغییر می‌کند.
ناراحتی واژن
خارش، سوزش و خشکی واژن در زنان یائسه شایع است؛ اما باید به یاد داشت که شرایط و بیمارهای زیادی که روی واژن تأثیر می‌گذارد ربطی به استروژن ندارد، بنابراین پزشک باید هرگونه تغییر در واژن را بررسی کند.
گرگرفتگی
گرگرفتگی شایع‌ترین علامتی است که اکثر زنان در دوران یائسگی آن را تجربه می‌کنند این حالت با گرم‌شدن شدید قسمت بالایی بدن سروصورت گردن و قفسه سینه شروع می‌شود و ممکن است به‌صورت موجی به کل بدن پخش شود. پس از آن فرد دچار تعریق شده و احساس سرما می‌کند.
این اختلال بیشتر در شب‌ها اتفاق می‌افتد و ممکن است مانع خواب و استراحت شود در اثر به‌هم‌خوردن الگوی خواب فرد دچار احساس خستگی، تحریک‌پذیری عدم تمرکز و افسردگی می‌شود. در بسیاری از موارد طول هر دوره از ۳۰ ثانیه تا ۵ دقیقه متفاوت است و از روزی به‌روز دیگر هم فرق می‌کند ۲۵ درصد از زنان از گرگرفتگی شدید شاکی هستند و در بعضی از زنان اصلاً اتفاق نمی‌افتد. این علائم معمولاً به‌آهستگی ظرف مدت ۲ تا ۵ سال بدون درمان از بین می‌رود.
برای کاهش تعریق شبانه و احساس گرگرفتگی می‌توان از چندلایه لباس استفاده نمود تا هر زمان گرگرفتگی احساس شد، نسبت به کاهش لباس‌ها اقدام نمود. کنترل دمای محیط زندگی یا محل اشتغال خودداری از مصرف نوشیدنی‌های داغ و گرم به‌خصوص در هنگام گرگرفتگی و استفاده از دستمال خنک و خیس روی ناحیه گردن به کاهش تعریق و گرگرفتگی کمک فراوانی می‌نماید استفاده از دخانیات و سیگار احساس گرگرفتگی را تشدید می‌کند.
در بسیاری از موارد گرگرفتگی شب‌ها اتفاق می‌افتد و سبب اختلال خواب می‌شود برای کاهش اختلالات خواب در دوران یائسگی درنظرگرفتن زمان مناسب برای خواب عدم مصرف چای قهوه و مواد کافئین‌دار می‌تواند تا حد زیادی مؤثر باشد.
به‌طورکلی برای مقابله با گرگرفتگی به این موارد عمل کنید:
از لباس‌های نخی و روشن استفاده شود و یا چندلایه لباس پوشیده شود تا بتوان در مواقع گرم‌شدن لباس‌ها را کم کرد. محیط زندگی تاحدامکان خنک نگه داشته شود و یا یک وسیله خنک‌کننده مثل بادبزن همراه فرد باشد. بهتر است فرد در جای خنک و با تهویه کافی بخوابد و به‌جای مایعات گرم نیز از نوشیدنی‌هایی مثل آب یا آب‌میوه خنک استفاده شود.
با این که گرگرفتگی از شایع‌ترین و آزاردهنده‌ترین علائم دوران یائسگی است؛ اما مقابله با آن بسیار ساده است با اقدامات صحیح و به‌موقع می‌توان مانع شد که گرگرفتگی آزاردهنده باشد.
بی‌اختیاری ادرار
این وضعیت طی سال‌های پیش‌وپس از یائسگی شایع‌تر از سال‌های اولیهٔ باروری است با کاهش استروژن بافت‌های مجاری ادرار خشک‌تر و نازک‌تر می‌شود و عضلات کشش خود را از دست می‌دهد بی‌اختیاری ادرار زمانی تجربه می‌شود که فرد نتواند ادرار خود را هنگام خنده، ورزش یا عطسه کنترل کند مجاری ادرار در حالت طبیعی به استروژن نیاز دارد تا شکل و کشش و عضلانی خود را حفظ کند و بعد از کاهش سطح استروژن نمی‌تواند جریان ادرار را مسدود کند.
سردرد
زنانی که اولین سردرد میگرنی خود را پیش از یائسگی تجربه می‌کنند اغلب در می‌یابند میگرن بعد از یائسگی به‌تدریج از بین می‌رود.
تغییرات پوست و مو
کاهش سطح استروژن باعث می‌شود پوست سفتی و انعطاف‌پذیری خود را از دست دهد. در واقع استروژن پوست را انعطاف‌پذیر نگه می‌دارد و به آن در حفظ مایعات کمک می‌کند در نتیجه پوست پر می‌ماند و شل و آویزان نمی‌شود .
با یائسگی مو نازک و خشک‌تر می‌شود؛ اما موی برخی زنان بعد از یائسگی مثل پنبه نرم و پف‌کرده می‌شود استروژن مرطوب‌کننده‌های طبیعی بدن را تحریک می‌کند؛ بنابراین وقتی سطح استروژن در بدن کاهش می‌یابد مو آسیب می‌بیند و خشک و وز می‌شود. همچنین نمی‌توان فر دائم را حفظ کرد. اما موی برخی خانم‌ها ضخیم‌تر از قبل می‌شود و دیگر برای زیبایی مو به استفاده روزانه از شامپو نیاز ندارد.
تغییر وزن
بعد از یائسگی وزن به مرکز بدن و دور کمر منتقل می‌شود هیکلی که زمانی شبیه ساعت شنی بود به‌واسطهٔ تغییرات هورمونی شبیه سیب می‌شود. هرچند ممکن است فرد کمی چاق شود؛ اما مقصر فقط تغییرات هورمونی نیست؛ بلکه بدن دیگر نسبت به عدم تعادل تغذیه‌ای و عادات غذایی و ورزشی نامناسب بی‌تفاوت نمی‌ماند.
خون‌ریزی‌های غیرطبیعی
در خصوص خون‌ریزی‌های غیرطبیعی در این دوره باید با پزشک مشورت شود.
در حوالی دوران یائسگی الگوهای متعددی برای خونریزی وجود دارد و ممکن است با پدیده‌هایی مانند موارد زیر مواجه شد:
«یک ماه به دلیل خونریزی شدید نمی‌توانم از خانه خارج شوم؛ ولی ماه بعد اصلاً خونریزی ندارم.»
«آن‌قدر خون‌ریزی‌های من از حالت عادی خارج شده که نمی‌دانم ماه بعد خونریزی من چگونه است؟»
»ماه گذشته اصلاً دوره قاعدگی نداشتم نمی‌دانم یائسه شدم یا نه؟«
«زودبه‌زود دچار خونریزی می‌شوم و نمی‌دانم یائسه شدم یا نه و مرتب لکه بینی دارم.»
الگوهای مختلف خونریزی قاعدگی در دوران یائسگی وجود دارند و تا زمانی که یائسگی قطعی اتفاق نیفتاده ممکن است اشکال مختلفی از خونریزی ادامه داشته باشد این مسئله به دلیل تغییرات ترشح هورمون‌های تخمدانی و به‌هم‌خوردن نظم تخمک‌گذاری است. الگوهای مختلف خونریزی معمولاً نگران‌کننده نیستند مگر آنکه خونریزی شدید یا طولانی‌مدت باشد یا لکه بینی طولانی‌مدت وجود داشته باشد که باید حتماً برای تشخیص‌دادن به پزشک مراجعه نمود.
در صورت خونریزی شدید یا طولانی‌مدت تکه‌برداری از پوشش داخلی رحم و کورتاژ برای متوقف کردن خونریزی و رد احتمال سرطان رحم انجام می‌شود. اگر مشکل سرطان وجود نداشته باشد درمان‌های دارویی مناسبی برای حل مشکل وجود دارد. در بعضی موارد خونریزی به علت فیبروم اتفاق می‌افتد که در صورت خونریزی زیاد ناشی از توده‌های خوش‌خیم فیبروم باید مشورت با پزشک برای جراحی توده یا برداشتن رحم صورت گیرد.
در بعضی موارد سرطان دهانه رحم (سرويكس) نيز موجب لكه بينى یا خونریزی می‌شود؛ بنابراین انجام پاپ‌اسمیر از ضروریات معاینات و مراقبت‌های بهداشتی خانم‌ها در دوران یائسگی است
باید توجه داشت که هرگونه خونریزی شش ماه پس از قطع قاعدگی نیاز به بررسی بیشتر و مراجعه به پزشک دارد؛ زیرا در این گونه موارد احتمال خونریزی غیرطبیعی به دلیل بدخیمی بیشتر است.
علائم عصبی و روانی یائسگی
اختلال خواب
گرگرفتگی تکرار ادرار اضطراب و بسیاری دیگر از علائم یائسگی موجب اختلال خواب می‌شود. فرد صبح خسته‌وکوفته از خواب بیدار می‌شود؛ زیرا بدن در شب وارد مراحل عمیق خواب نشده است تا روز سرحال و شاداب باشد.
خستگی
خواب شبانهٔ ناآرام یا بی‌خوابی، باعث احساس خستگی می‌شود؛ اما خستگی نتیجه کاهش تستوسترون نیست یائسگی جنبه‌های روحی و احساسی مختلفی دارد برخی علائم پس از یائسگی معمولاً یا کاهش می‌یابد یا به طور کامل از بین می‌رود؛ اما مواجهه با برخی دیگر دشوار است.
اضطراب
اضطراب شایع پیش از یائسگی اغلب ناشی از افت ناگهانی استروژن و آغازگر واکنشی زنجیره‌ای است. بعد از یائسگی، اضطراب نامعلوم اغلب از بین می‌رود و فرد به حالت عادی باز می‌گردد.
افسردگی
زنانی که رحمشان برداشته شده است احتمالاً بیشتر از زنانی که یائسگی طبیعی دارند افسردگی ناشی از یائسگی را تجربه می‌کنند. محققان هنوز دلیل این افسردگی را نیافته‌اند؛ اما احتمالاً عوامل جسمی، روحی و فرهنگی همگی در آن نقش دارد. زنانی که استروژن مصرف می‌کنند و ناگهان آن را قطع می‌کنند طی یک فرایند نه‌چندان تدریجی دچار افسردگی می‌شوند استروژن به تولید سروتونین (مادهٔ تنظیم‌کننده خلق) کمک می‌کند؛ بنابراین کاهش سطح استروژن به معنی کاهش سروتونین است
افزایش حساسیت
ممکن است فرد احساس کند زندگی‌اش عادلانه نیست و یا او همیشه مقصر، است یا به دنبال دعوا می‌گردد. اگر فرد کاری را به بهترین نحو انجام ندهد واکنش احساسی منفی از خود نشان می‌دهد یا شاید به طور ناگهانی با دلیل یا بدون دلیل گریه کند.
تغییر خلق
یک‌لحظه همه چیز خوب است و لحظهٔ بعد فرد ناراحت و غمگین می‌شود و مواجهه با موقعیت‌های خانوادگی روابط در خانه یا روابط کاری دشوار می‌شود.
استرس یا تنش
موقعیتی که زنان ۴۰ تا ۶۰ سال با آن آشنا هستند تغییرات عملکرد تخمدان را تحریک می‌کند به‌طوری‌که تولید هورمون را کاهش و تغییرات احساسی را افزایش می‌دهد شاید حوادث زندگی در این دوره حساس باعث آغاز علائم روحی و احساسی شود؛ اما تغییرات هورمونی این علائم را تشدید می‌کند.
فراموشی و افکار مبهم
هرچند فراموشی و افکار مبهم پیش از یائسگی شایع است؛ اما در بسیاری از زنان تمرکز و حافظه بعد از یائسگی به حالت طبیعی بر می‌گردد. گذشت عمر موجب تضعیف ذهن می‌شود؛ اما نمی‌توان فقط یائسگی را مقصر دانست.
کاهش میل جنسی
کاهش میل جنسی مشکل بسیاری از زنان یائسه است؛ اما خوشبختانه ۷۰ درصد زنان در سال‌های پیش‌وپس از یائسگی از نظر جنسی فعال می‌مانند. علت کاهش میل جنسی، عدم تعادل هورمونی یا سطح بسیار پایین تستوسترون یا مسائل روانی است که میل جنسی را برای سنین بالا ممکن است مناسب ندارند.
برای دریافت اطلاعات بیشتر، پیشنهاد می‌شود ویدئو بوک یا کتاب الکترونیک آینده‌ای شیرین‌تر از گذشته را به‌دقت گوش کنید و اگر دوست داشتید متن آن را خط‌به‌خط هم‌زمان ببینید و لذت ببرید.
