خروسک در کودکان

خروسک، بیماری است که منجر به التهاب و تنگ شدن نای و تارهای صوتی می‌شود. این التهاب، ورود هوا به ریه‌ها را دشوار می‌سازد.

خروسک معمولاً در اثر عفونت ویروسی بروز پیدا می‌کند. ویروس‌های عامل خروسک اغلب همان ویروس‌های عامل سرماخوردگی و آنفولانزای شایع هستند.

خود بیماری خروسک واگیردار نیست، اما ویروس‌های عامل آن می‌توانند از طریق سرفه، عطسه و تماس دست به‌راحتی از فردی به فرد دیگر منتقل شوند.

بیماری خروسک در میان کودکان زیر ۵ سال بسیار شایع است و در فصل‌های پاییز و زمستان شیوع بیشتری دارد.

علائم و عوارض خروسک

معمولاً قبل از ظهور علائم خروسک، نشانه‌های سرماخوردگی در کودکتان ظاهر می‌شوند. آبریزش بینی، گلودرد، تب و تحریک‌پذیری از جمله علائم معمول این بیماری به‌حساب می‌آیند.

سپس، سرفه‌هایی بلند و شبیه پارس سگ و گاهی دورگه شدن صدا (شبیه صدای خروس) در کودکتان ظاهر می‌شوند. بعلاوه، صدای فرزندتان هم ممکن است زیر و گوش‌خراش شود که به این حالت، سوت تنفسی (Stridor) می‌گویند.

خس‌خس سینه و سرفه معمولاً شب‌ها، به‌خصوص در شب دوم یا سوم آغاز بیماری شدیدتر می‌شوند. ناراحتی و اضطراب هم باعث بدتر شدن عوارض بیماری می‌شوند. در بیشتر کودکان، عوارض بیماری بعد از ۳-۴ روز از بین می‌روند. اما سرفه آن ممکن است تا ۳ هفته ادامه داشته باشد.

این بیماری در برخی از کودکان شدیدتر است و باعث بروز مشکلات تنفسی می‌شود. اگر فرزندتان دچار اختلالات تنفسی شود، احتمالاً علائم زیر را در او مشاهده می‌کنید:

• پوست (عضلات) دور گردن یا قفسه سینه هنگام تنفس به داخل جمع می‌شود.
• سوراخ‌های بینی هنگام نفس‌کشیدن به بیرون گشاد می‌شوند.
• فرزندتان برای غذاخوردن یا نوشیدن دچار مشکل می‌شود.
• آب دهانش جاری است و غذا را به‌سختی قورت می‌دهد.
• بی‌قرار است و نمی‌تواند دراز بکشد و استراحت کند.

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنید؟

درصورتی‌که سن فرزندتان کمتر از ۶ ماه است و علائم خروسک را در او مشاهده می‌کنید، باید به پزشک مراجعه نمایید.

اگر فرزندتان بزرگ‌تر است و هریک از علائم زیر را در او مشاهده کردید، حتماً باید به پزشک مراجعه کنید:

• تنگی نفس دارد.
• هنگام تنفس، خس‌خس می‌کند طوری که صدای آن را به‌راحتی می‌شنوید، حتی وقتی به‌آرامی خوابیده است.
• هنگام فروبردن هوا به داخل ریه‌ها (دَم)، استخوان جناغ سینه به داخل جمع می‌شود.
• در بلعیدن غذا مشکل دارد.
• بسیار ناخوش و خسته به نظر می‌رسد.

اگر عوارض بیماری در فرزندتان تشدید شد، باید دوباره او را نزد پزشک ببرید.

* درمان خروسک شدید مستلزم مراقبت‌های پزشکی اورژانسی است.

درمان خروسک

خروسک خفیف

کودکانی که خروسک خفیف می‌گیرند، به درمان خاصی نیاز ندارند. می‌توانید از همان روش‌های درمانی سرماخوردگی برای کنترل عوارض این بیماری استفاده کنید.

نخست توجه داشته باشید که فرزندتان به اندازۀ کافی مایعات مصرف کند تا بدنش دچار کم‌آبی نشود، به‌خصوص اگر تب دارد. سپس می‌توانید راهکارهای زیر را به کار گیرید:

• کودک زیر ۶ ماه که از شیر مادر تغذیه می‌کند، باید زودبه‌زود شیر بخورد.
• به کودک زیر ۶ ماه که شیرخشک می‌خورد، به همان مقدار همیشگی شیر بدهید. شیر را در دفعات بیشتر و با حجم کمتر به کودک بدهید.
• کودک بالای ۶ ماه که از شیر مادر تغذیه می‌کند، باید بیشتر از حد معمول شیر بخورد. می‌توانید بین دفعات شیردهی به کودک آب بدهید.
• به کودک بالای ۶ ماه که شیرخشک می‌خورد، مثل همیشه شیر بدهید.
• کودکان بالای یک سال می‌توانند آب یا محلول‌های آب‌رسان خوراکی مانند گاسترولیت یا هیدرالیت مصرف کنند. اگر حال فرزندتان خیلی خوب نیست، مقدار کمی آب یا محلول آب‌رسان خوراکی را به‌دفعات بیشتر به او بدهید. مثلاً می‌توانید ۱۵ دقیقه یکبار، چند قاشق غذاخوری به او بدهید.

برای بهبود عوارض خروسک، انجام اقدامات زیر هم مؤثر خواهد بود:

• اگر فرزندتان تب دارد یا ناخوش است، به او استامینوفن بدهید. می‌توانید به کودکان بالای ۳ ماه، ایبوپروفن نیز بدهید.
• هرگز فرزندتان را مجبور به خوردن چیزی نکنید. اگر تب دارد، طبیعی است که اشتها نداشته باشد.
• شب‌ها، یک قاشق چای‌خوری عسل به او بدهید که برای تسکین سرفه مؤثر است.
• فضایی آرام برای او فراهم کنید. چون ناراحتی، ترس و استرس، تنگی نفس او را تشدید می‌کنند.

خروسک شدید

برای درمان خروسک شدید، پزشک، داروهای کورتیکواستروئید مانند پردنیزولون یا دگزامتازون خوراکی را برای دورۀ کوتاهی تجویز می‌کند. این داروها در کاهش التهاب نای مؤثر هستند.

بعضی از کودکان باید در بیمارستان بستری شوند تا عدم انسداد نای آن‌ها بررسی شود. در بیمارستان هم ممکن است آدرنالین را به‌صورت استنشاقی وارد ریۀ فرزندتان کنند که این کار باعث می‌شود التهاب نای سریع‌تر فروکش کند تا کورتیکواستروئید اثر خود را بگذارد.

پیشگیری از ابتلا به خروسک

برای پیشگیری از ابتلا به خروسک، راهکارهای زیر را دنبال کنید:

• مرتب دست‌هایتان را با آب گرم و صابون بشویید.
• تاحدامکان دست‌هایتان را به صورتتان نزنید.
• هنگام سرفه یا عطسه، دستمال یا آرنج خود را جلوی دهانتان بگیرید.

ازآنجائی‌که گاهی ویروس آنفولانزا باعث بروز خروسک می‌شود، پس تزریق واکسن آنفولانزا، احتمال ابتلا به خروسک را کاهش می‌دهد. توصیه می‌کنیم تمام کودکان بالای ۶ ماه، هر سال واکس آنفولانزا تزریق کنند. اما قبل از تزریق حتماً با پزشک فرزندتان مشورتی داشته باشید.

* برای کاهش انتشار ویروس خروسک، اجازه ندهید فرزندتان تا زمانی که کاملاً بهبود نیافته است، به مهدکودک، پیش‌دبستانی یا مدرسه برود. این ویروس معمولاً از سه روز بعد از شروع بیماری تا قطع‌شدن تب، واگیردار و مسری است.

والدین عزیز،

یکی از راه‌های پیشگیری از بروز بسیاری از بیماری‌ها در کودکان، آگاهی از علائم و نشانه‌های خطر است. به همین منظور، توصیه می‌کنیم به وب‌سایت بهداشت تی‌وی مراجعه نمایید و دوره شناخت و توجه به علائم خطر در شیرخواران را تماشا بفرمایید.