چرا رسانهها می‌توانند دلهرههای فراوانی در کودک ایجاد نمایند؟
اهمیت افزایش سواد رسانه‌ای برای والدین در عصر رسانه‌های دیجیتال
شکل‌گیری احساسات و ساختار روانی کودک در سال‌های ابتدایی زندگی
ساختار روانی زندگی انسان از طریق مجموعه تعالیم و تجربه‌هایی حاصل می‌شود که هر فرد در سال‌های نخستین زندگی خود تجربه می‌کند. تجربیات ،تعاملات خانوادگی و تاثیران محیطی نیز در مسیر زندگی کودکان تأثیر دارند.
ارزش‌های خانوادگی یعنی صفات اخلاقی و معیارهای انسانی که هر خانواده برای فرزند خویش نهادینه و شفاف می‌نماید و ممکن است تا نسل‌های بعد نیز در چرخه خانواده دوام داشته باشند، مهم‌ترین میراث ماندگاری است که والدین در پرورش فرزندان از خود به یادگار می‌گذارند.
استعداد و ظرفیت شناختی و ادراکی کودکان با اولین رویارویی با جهان هستی از طریق پذیرش والدین آغاز و با لمس، آغوش و تن صدای والدین و مهر و محبت‌های آنان، شکل عملی به خود می‌گیرد. مجموعه این تعاملات مثبت، کودک را مطمئن می‌سازند که جهان پیرامونش جایی امن و آرام است. اگر این تجارب شکلی ناخوشایند و ناگوار برای کودک داشته باشند، کودک همیشه مضطرب، نگران و آشفته خواهد بود. این مسئله آن قدر مهم است که گاهی ازبین‌بردن تأثیر و پیامدهای تجارب منفی از ذهن کودک غیرممکن و یا بسیار سخت می‌شود.
سه سال اول زندگی و رسانهها
سه سال اول زندگی، مهم‌ترین دوران ارزشمند عمر هر کودک است. در این دوران مهم، برداشت کودک از جهان هستی از ارتباط با دنیای پیرامون و از طریق حواس خود در ذهنش به تصویر می‌کشد. ناخودآگاه کودک از طریق شیر مادر، لمس، ماساژ، آغوش گرم والدین، آوای لالایی و فضای دلنشین خانه به بار می‌نشیند و احساس کلی او نسبت به جهان پیرامون شکل می‌گیرد.
بعدها، این حس اولیۀ کودک به‌واسطة گروه همسالان، رسانهها و فرزندان دیگر خانواده، تقویت یا تضعیف می‌شود و هر محیطی که برای کودک قوی‌تر جذاب‌تر تلقی شود، او را بیشتر تحت‌تأثیر خود قرار می‌دهد.
چه‌قدر خوشبخت‌اند والدینی که توانسته‌اند محیط خانه را امن و قابل‌اطمینان در ذهن فرزند خود شکل دهند تا کودکشان، برای تأمین نیازهای روانی و زیستی خود به دنبال مکانی بهتر از خانه نباشند.
این محتوا در راستای تعاملات کودکان و نوجوانان در دنیای رسانه‌های نوین است تا مسیر را بیابند و تحت‌تأثیر هر پیام یا محتوایی قرار نگیرند.
رسانه‌های اجتماعی، چالش‌ها و خطرات زیادی برای کودکان به همراه دارند، اما والدین با آموزش و نظارت صحیح، می‌توانند این خطرات را کاهش دهند و رفتار مسئولانه آنلاین را ترویج کنند. والدین با درک چالش‌ها و انجام اقداماتی برای مقابله با آنها، قادر خواهند بود به فرزندان خود کمک کنند تا با خیال راحت و مسئولانه در دنیای پیچیده رسانه‌های اجتماعی فعالیتی درست، هدف‌مند و مفید داشته باشند.
در ادامه، بخشی از این چالش‌ها را به طور خلاصه با هم مرور می‌کنیم:
حفظ حریم خصوصی
منظور از حقوق حریم خصوصی، حفاظت از اطلاعات شخصی در برابر به‌اشتراک‌گذاری یا استفاده بدون اجازه است. والدین می‌توانند دربارۀ اهمیت حقوق حریم خصوصی و نحوه محافظت از اطلاعات شخصی خود مثل فیلم، عکس و.. در فضای آنلاین، به فرزندان خود، آموزش دهند.
افزایش سواد رسانه‌ای
آگاهی از نحوه استفاده مسئولانه و مؤثر از رسانه‌های اجتماعی و آشنایی با آداب استفاده از آن، در حیطۀ سواد رسانه‌ای قرار می‌گیرند. والدین ابتدا خود باید سواد رسانه‌های اجتماعی را بیاموزند و سپس اطلاعات مربوط به آن را با فرزندان خود به اشتراک گذارند. نحوۀ تشخیص منابع معتبر، جلوگیری از فیشینگ و کلاهبرداری، آزار و اذیت آنلاین و موارد بی‌شمار دیگر، از جمله مسائل مهمی هستند که والدین باید فرزندان خود دربارۀ آنها آگاه سازند. (در پایان متن، لینک منبع آن در اختیار شما عزیزان قرار خواهد گرفت.)
نظارت بر فعالیت‌های فرزندان در رسانه‌های اجتماعی
بررسی و تجزیه‌وتحلیل فعالیت‌های فرزند در رسانه‌های اجتماعی، بسیار حائز اهمیت است. والدین باید برای شناسایی خطرات احتمالی و اقدامات لازم برای مقابله با آنها، فعالیت‌های فرزندان خود در رسانه‌های اجتماعی را زیر نظر داشته باشند. همچنین راهنمایی‌های لازم را به‌صورت غیرمستقیم و با ادبیات دوستانه ارائه دهند.
رهایی از اعتیاد به رسانه‌های اجتماعی
اعتیاد به رسانه‌های اجتماعی از دیگر چالش‌های نوجوانان و جوانان است. والدین می‌توانند برای رسیدگی و غلبه بر این اعتیاد از متخصصان کمک بگیرند و فرزندان خود را به مشارکت در فعالیت‌های دیگر تشویق نمایند. همچنین، والدین می‌توانند با ترتیب‌دادن برنامه‌های جایگزین، از اعتیاد و صرف بیش از حد وقت و زندگی فرزندان خود در فضای مجازی، پیشگیری و از آنها حمایت کنند.
ایجاد فرهنگ مقایسه
رسانه‌های اجتماعی، فرهنگ مقایسه را در بین افراد نهادینه می‌کنند. در این شرایط، کودکان و نوجوانان تحت‌فشار قرار می‌گیرند تا با استانداردهای غیرواقعی زندگی کنند و مدام، خود را با دیگران مقایسه کنند. والدین می‌توانند با تأکید بر اهمیت اعتمادبه‌نفس و عزت‌نفس و تشویق فرزندان خود به درک، پذیرش و قدردانی از ویژگی‌های منحصربه‌فردی که دارند، خطر مقایسه را تا حدی در فرزندان خود کاهش دهند.
قرارگیری در معرض محتوای نامناسب
رسانه‌های اجتماعی می‌توانند کودکان را در معرض محتوای نامناسب مانند خشونت، برهنگی، ادبیات نادرست و سخنان نفرت‌انگیز قرار دهند. والدین باید یاد بگیرند در این مواقع چه عکس‌العمل درستی نشان دهند. نظارت بر فعالیت‌های آنلاین فرزندان و کنترل‌های غیرمستقیم که اشتیاق یا کنجکاوی آنها را جلب نکنند، در کاهش خطر قرارگیری در معرض محتوای نامناسب، تأثیر به سزایی دارند.
چنان چه تمایل دارید اطلاعات بیشتری پیرامون رسانه‌های اجتماعی و تأثیرات رسانهها بر زندگی کودکان کسب کنید و راهنمایی‌های لازم را دریافت نمایید، می‌توانید به بخش کتاب‌های صوتی – تصویری (ویدئو بوک) وب‌سایت بهداشت تی‌وی مراجعه نمایید. ویدئو بوک رسانه و دلهرههای کودکی، یکی از منابع معتبر و علمی برای ارتقای سواد رسانه‌ای است که بهره‌مندی از مطالب ارزشمند آن برای پرورش فرزندی آگاه و هدف‌مند در عصر رسانه‌های دیجیتال، امری ضروری و حیاتی برای والدین عزیز تلقی می‌شود.
