روش صحیح دستور دادن و درخواست‌کردن از کودکان
چگونه به کودکتان دستور بدهید یا از او درخواست کنید؟
تفاوت بین دستور دادن و درخواست‌کردن از کودکان
زمانی که از فرزندتان می‌خواهید کاری را انجام دهد، در واقع از او درخواست می‌کنید. به مثال‌های زیر توجه کنید:
«می‌شه لطفاً بهم کمک کنی این لباسا رو تا کنم؟» یا «امروز هوا سرده! می‌خوای کت بپوشی؟»
وقتی درخواستی از فرزندتان می‌کنید، می‌تواند به شما «بله یا خیر» بگوید.
اما وقتی به فرزندتان می‌گویید باید کاری را انجام دهد، در واقع به او دستور می‌دهید. همانند مثال‌های زیر:
«لطفاً بهم کمک کن این لباسا رو تا کنم!» یا «لطفاً قبل بیرون رفتن کتت رو بپوش!»
این‌گونه به کودکتان می‌گویید چه کاری را چه وقت باید انجام دهد. در این شرایط فرزندتان نمی‌تواند «نه» بگوید.
همچنین، باید طوری حرف بزنید که فرزندتان متوجه شود از او درخواست می‌کنید یا به او دستور می‌دهید.
مثلاً وقتی می‌گویید: «چرا یکی نمیاد بهم کمک کنه اینجا رو تمیز کنم؟»
کودکتان به‌سختی متوجه می‌شود چه کاری باید انجام دهد. ممکن است متوجه نشود که از او درخواست کمک کرده‌اید، به او دستور داده‌اید یا ناراحت هستید که چرا هیچ‌کس به شما کمک نمی‌کند.
اگر واضح نگویید چه می‌خواهید، پس احتمالاً جواب درستی هم دریافت نخواهید کرد.
دستور دادن و درخواست‌کردن از کودکان؟
دستور دادن و درخواست‌کردن، هر دو مهم هستند و بهتر است از هر دوی آن‌ها استفاده کنید.
دستورات اغلب برای حفظ ایمنی کودک اهمیت دارند.
به طور مثال: «موقع ردشدن از خیابون مواظب باش!»
آموزش پیروی از دستورات به کودکتان کمک می‌کند برای ورود به پیش‌دبستانی و دبستان آماده شود. اما اگر خیلی به او دستور دهید، آشفته یا سرکش خواهد شد.
درخواست‌کردن از فرزندتان، حق انتخاب و حس کنترل به او می‌دهد و معمولاً کودکتان در این شرایط بیشتر همکاری می‌کند؛ بنابراین سعی کنید به‌جای دستور دادن بیشتر از او درخواست کنید.
نحوۀ صحیح دستور دادن و درخواست‌کردن از کودکان
راهکارهایی برای آموزش پیروی از دستورات به کودک
فرزندتان ممکن است به‌سختی دستورات شما را اجرا کند. توجه به نکات زیر به شما کمک می‌کند تا وقتی به او دستور می‌دهید، بیشتر با شما همکاری کند.
در این شرایط، باید دقت کنید که حواس کودکتان به شما باشد.
وقتی حواس فرزندتان به شماست، می‌توانید مطمئن شوید که به حرف‌های شما گوش می‌کند. با انجام کارهای زیر می‌توانید توجه او را به خود جلب کنید:
- نزدیک او شوید؛ فاصلۀ ۲ متری مناسب است.
- خودتان را هم قد چشمان کودک، پایین بیاورید.
- مرتب اسم فرزندتان را صدا بزنید.
- با صدایی آرام و ملایم، صحبت کنید.
- از کودکتان بخواهید دستوراتی که به او می‌دهید، برای شما تکرار کند.
واضح و آشکار حرف بزنید.
جملات دستوراتی باید واضح، کوتاه و متناسب با سن کودکتان باشند.
مثلاً به کودک نوپا بگویید: «اسباب بازیا برن کنار!»
اما به کودک پنج‌ساله بگویید: «لطفاً همین‌الان اسباب بازی‌هات رو بذار کنار!»
هر بار، فقط یک دستور به کودک خردسالتان بدهید.
از دستورات مثبت استفاده کنید.
برای دستور دادن و درخواست‌کردن از کودکان، با استفاده از جملات مثبت به موفقیت آنان کمک می‌کنید؛ چون دقیقاً به فرزندتان می‌گویید که می‌خواهید چه کاری انجام دهد.
مثلاً به‌جای اینکه به او بگویید: «این‌جوری نخور!»
بگویید: «لطفاً موقع جویدن، دهنت بسته باشه!»
طوری به کودکتان دستور دهید که حق انتخاب داشته باشد.
وقتی کودک حق انتخاب دارد، دستورات شما را بهتر اجرا می‌کند.
مثلاً به او بگویید: «باید بری حموم. دوست داری آب کف کنه یا نه؟»
یا «الان باید لباس بپوشی؛ شلوار قرمزت رو بیارم یا آبی رو؟»
خودتان را برای تکرار دستورات آماده کنید.
بچه‌ها اغلب به یادآوری نیاز دارند.
به فرزندتان بگویید: «عزیزم، دوباره دارم بهت می‌گم. همین‌الان کفش‌هات رو بپوش!»
می‌توانید یک دلیل برای او بیاورید یا انگیزه ایجاد کنید تا کاری که از او خواسته‌اید، انجام دهد.
مثلاً بگویید: «اگه کفشات رو سریع‌تر بپوشی، بیشتر تو پارک می‌مونیم.»
می‌توانید به کودکان خردسال بگویید: «اول کفش، بعد پارک.»
از تنبیه استفاده کنید.
اگر سن فرزندتان بالای سه سال است و دستورات شما را اجرا نمی‌کند، می‌توانید از تنبیه استفاده کنید.
به او بگویید: «لطفاً قبل از اینکه رنگ‌ها رو ببرم بیرون، اسباب‌بازی‌هات رو جمع کن!»
می‌توانید تا زمانی که اتاقش را تمیز نکرده است، رنگ‌ها را به او ندهید.
* اگر مطمئن هستید که فرزندتان بالاخره یاد می‌گیرد که گاهی باید کاری که تمایل ندارد، برای کمک به خانواده انجام دهد، پس او را تحسین کنید و از ناراحت کردن یا تن‌دادن به خواست او، خودداری کنید. این اقدام یکی از مهم‌ترین مراحل در راستای پرورش فرزندی خودساخته و مستقل است.
نکاتی برای کمک‌کردن به کودک برای اجرای درخواست‌ها و دستورات
مدتی زمان می‌برد تا کودکتان یاد بگیرد که درخواست‌ها و دستورات را اجرا کنند. پیشنهادهای زیر در این مسیر به شما کمک می‌کنند:
- استفاده از کلمات آشنا را ادامه دهید: «عزیزم، گوش کن»، «تو باید…» و «الان لطفاً.» این کلمات به‌عنوان سرنخ تلقی می‌شوند و فرزندتان در نهایت متوجه خواهد شد.
- وقتی کودکتان همکاری می‌کند، او را تحسین و تشویق کنید: «آفرین عزیزم! بدون کمکِ تو نمی‌تونستم انجامش بدم.»
- برای انجام کارهای روزمره، برنامۀ روتین داشته باشید. برنامۀ روتین به فرزندتان کمک می‌کند تا به انجام کارهای روزمره و تکراری عادت کند. روتین‌ها برای خردسالان و کودکان با نیازهای خاص هم بسیار مفید و مؤثر هستند.
- می‌توانید با ایجاد سرگرمی یا تبدیل یک کار به بازی، کودکتان را در یک فعالیت مشارکت دهید. مثلاً برای اینکه صبح‌ها حاضر شود و از خانه بیرون بیاید، می‌توانید به او کمک کنید تا کارهایش را به شکل بازی انجام دهد.
چرا گاهی فرزندتان همکاری نمی‌کند؟
هنگام دستور دادن و درخواست‌کرن از کودکان، گاهی انتظارات شما بیش از توان آنان است، پس شاید نتواند با شما همکاری کند. در این صورت، ممکن است لازم باشد برخی از مهارت‌ها را به او بیاموزید یا نحوۀ انجام کاری را به او نشان دهید.
بعضی‌اوقات نیز مسائلی مانند بیماری، خستگی یا ترس، او را از انجام برخی کارها بازمی‌دارند. قطعاً اگر زمانی که کودک خیلی خسته یا گرسنه است، از او درخواست کنید اتاقش را تمیز کند، پاسخ خوبی نخواهید گرفت. اگر کودک به دلایل موجه با شما همکاری نمی‌کند، پس دستور دیگری به او بدهید تا شاید آن را اجرا کند.
به او بگویید: «می‌خوام که بعدِ شام اتاقت رو تمیز کنی!»
گاهی اوقات کودکان به‌هیچ‌وجه همکاری نمی‌کنند که این مسئله، کاملاً طبیعی است. هرچه فرزندتان بزرگ‌تر می‌شود، رفتارش هم تغییر می‌کند. سعی کنید برای اینکه کودکتان همکاری کند، قاطعانه و جدی، اما بامحبت با او برخورد کنید و مسائل مهمی مانند سلامتی و ایمنی او را در اولویت قرار دهید.
اگر کودکتان، نیازهای خاصی دارد، به افراد دیگر مانند خواهر و برادر بزرگ‌تر، بستگان و همسایه‌ها هم آموزش دهید که چگونه درخواست‌ها و دستورات خود را به فرزندتان بگویند تا با آن‌ها همکاری کند.
* بیشتر کودکان دوست دارند به آن‌ها توجه شود – و برای بسیاری از آن‌ها اهمیتی ندارد که این توجه مثبت یا منفی باشد. اگر به‌خاطر اینکه کودکتان درخواست یا دستور شما را اجرا نمی‌کند، به‌شدت به او توجه منفی نشان دهید، ممکن است به این رفتار خود ادامه دهد. به‌جای آن، وقتی با شما همکاری می‌کند، توجه بیشتری نثار او کنید. زمانی که درخواست یا دستور شما را اجرا نمی‌کند، رفتاری توأم با آرامش و خونسردی داشته باشید.
والدین عزیز،
دورۀ مهارت‌هایی برای فرزندپروری در وب‌سایت بهداشت تی‌وی، راهنمایی جامع برای شما والدین است تا بتوانید فرزندی توانمند و آگاه، پرورش دهید. می‌توانید با مراجعه پلتفرم بهداشت تی‌وی، این دورۀ مفید و کاربردی را تماشا بفرمایید.
