والدین و بلوغ نوجوانان
دوره‌ای برای عبور آرام از چالش‌های این دوران
رشد هر فرد در زندگی، در عبور از مرحله کودکی به بزرگسالی صورت می‌گیرد که این تغییر از حساس‌ترین و پرتلاطم‌ترین وقایع زندگی به شمار می‌آید.
فرایند رشد، روندی مداوم و بی‌وقفه است و از بدو تولد تا پایان سالمندی ادامه دارد. اما دوران نوجوانی و بلوغ ازاین‌جهت، حساس و حائز اهمیت است که تصمیم‌های فرد در این دوره، مسیر زندگی و سرنوشت او را شکل و جهت می‌دهند.
آنچه والدین را در دوران رشد و بلوغ نوجوانان تحت‌فشار و استرس قرار می‌دهد، تغییرات سریع و فقدان ثبات در رفتارهای هیجانی آنان است. والدین نمی‌توانند بسیاری از واکنش‌ها را پیش‌بینی کنند. بعضی از رفتارهای فرزندشان، عجیب و غیرعادی به نظر می‌رسند و برخی ناشی از کشف اجتماع و تأثیر نامحسوس گروه همسالان هستند. بعضی دیگر از رفتارهای فرزندشان، واقعاً گستاخانه و خارج‌ازنزاکت و ارزش‌های خانواده به‌حساب می‌آیند.
در دوران بلوغ با فرزندم چه کنم؟
سؤال مشترک بیشتر خانواده‌هایی که نزد مشاور می‌روند، این است: «با فرزندم چه کنم؟ بی‌تفاوت باشم؟ سخت‌گیری و کنترل بیشتری کنم یا همچنان فشار و استرس ناشی از ندانستن را تا مرحله پایانی این روند تحمل نمایم؟»
والدین برای رسیدن به یک پاسخ صریح و آرام‌بخش باید قبل از ورود به این دوران، زیر ساخت و بستری مناسب در روابط ایجاد کنند. به‌این‌ترتیب، می‌توانند این مسیر پر تلاطم را با کمترین نگرانی ناشی از آسیب‌های بالقوه این دوران به‌سلامت طی نمایند. اگر این زمینه‌سازی از قبل فراهم نشود، کار والدین بیشتر و دشوارتر می‌شود و شاید نیاز باشد از همراهی و کمک یک مشاور متخصص در زمینه رفتار نوجوانان، بهره‌مند شوند.
والدین چه نقشی دارند؟
دراین‌بین، نقش والدین زمانی ارزشمندتر و مهم‌تر می‌شود که از خصوصیات این دوران و بلوغ نوجوانان به‌صورت علمی و صحیح، آگاهی کسب کنند. بدین‌سان می‌توانند غیرمستقیم و ناخودآگاه، فرزند نوجوان خود را از این تغییرات آگاه سازند. درنتیجه، فرزند نوجوانشان به‌خاطر این تغییرات دچار اضطراب نمی‌شود و با مدیریت عاطفی و برنامه مدبرانه و پیشگیرانه والدین خود، به سمت ارزش‌های مقدس خانواده، سوق پیدا می‌کنند.
والدین با شناخت این مرحله از زندگی یعنی دوران نوجوانی، فرزند خود را برای اتخاذ تصمیم‌های منطقی و مؤثر، توانمند می‌سازند. بدین روی، نوجوان نیز از بحران‌ها، فشارها، هیجانات و احساسات این دوره، دور می‌ماند.
در دوران نوجوانی، تحول عمیق جسمی و روحی، باعث شکوفاشدن استعدادها و قابلیت‌های نوجوان در کنار رشد و تکامل او می‌شود. به دلیل وسعت این تغییرات در دو بعد جسمانی و روانی و فراوانی مطالب مناسب این دوران، تهیه‌کنندگان این محتوا مصمم شدند تا با تأکید بیشتر بر بعد تربیتی و مشاوره‌ای، عناوین و مضامین کاربردی و لازم را باتوجه‌به شرایط زمانی، برای خانواده‌های ایرانی در نظر بگیرند. به‌این‌ترتیب، خانواده‌ها می‌توانند با مدیریت و بررسی شرایط خود نسبت به تصمیم‌گیری درست و منطقی و ایجاد برنامه‌ای مناسب برای مدیریت رفتارهای نوجوان، به‌عنوان راهنمای مؤثر، اقدام نمایند.
چالش‌های رایج والدین و نوجوانان در دوران بلوغ و نوجوانی، به طور خلاصه به شرح زیر هستند:
- والدین ممکن است دربارۀ شیوه فرزندپروری با نوجوانان درگیری داشته باشند که این مسئله می‌تواند منجر به ایجاد مشاجره و تنش شود.
- احتمال دارد والدین و نوجوانان در ارتباطات خود با یکدیگر دچار مشکل شوند که این مقوله، درک یکدیگر را برای آنان دشوار می‌سازد.
- پدر و مادر برای احترام به استقلال نوجوانان تلاش می‌کنند که ممکن است منجر به ایجاد تنش و درگیری شود.
- ممکن است والدین در گفت‌وگوهای دشوار با نوجوانان مانند بحث دربارۀ مسائل جنسی یا مصرف مواد مخدر، دچار مشکل شوند.
- اغلب والدین نگران قرارگیری فرزند نوجوان خود در معرض فشار گروه همسالان و تأثیر آن‌ها بر فرزندشان هستند.
- نوجوانان ممکن است نگرانی‌های مربوط به تصویر بدنی را تجربه کنند، به‌ویژه هنگامی که بدنشان در دوران بلوغ، دچار تغییراتی قابل‌توجه می‌شود.
- تعیین حد و مرزهای مناسب برای والدین نوجوانان، بسیار مهم است. بااین‌حال، نوجوانان ممکن است در برابر مرزها مقاومت کنند یا آن‌ها را عقب برانند که اغلب منجر به بروز تنش و درگیری بین آن‌ها می‌شود.
- نوجوانان ممکن است مشکلات سلامت روان مانند افسردگی یا اضطراب را تجربه کنند و والدین، نگران و سردرگم شوند که علت این به‌هم‌ریختگی روانی چیست؟
- نوجوانان ممکن است به دلیل استفاده از رسانه‌های اجتماعی با اتفاقاتی مثل آزار و اذیت اینترنتی یا اعتیادهای مختلف، دست‌وپنجه نرم کنند که این رویداد برای والدین، دلهره‌آور و شوکه‌کننده است.
- نوجوانان ممکن است با همسالان خود درگیری داشته باشند که منجر به استرس و اضطراب اجتماعی می‌شود.
- والدین باید دربارۀ انتظارات خود و عواقب زیر پا گذاشتن قوانین یا بروز رفتارهای پرخطر با فرزند نوجوان خود، صریح و شفاف صحبت کنند. بسیار مهم است که والدین، پیامدها و عواقب رفتارهای اشتباه فرزندشان را به طور مداوم و منصفانه دنبال کنند.
رویکردهای مؤثر برای حل مشکلات بلوغ نوجوانان
یکی از رویکردهای مؤثر برای حل مشکلات نوجوانان در دوران بلوغ این است که گفت‌وگویی راحت و صادقانه با فرزندشان داشته باشند. والدین باید نگرانی‌های خود و دلایل تعیین قوانین یا مرزها را بیان کنند و درعین‌حال، به دیدگاه فرزند نوجوان خود گوش دهند و سعی کنند او را درک نمایند. این کار باعث ایجاد اعتماد در نوجوان می‌شود و را تشویق می‌کند تا بیشتر پذیرای راهنمایی و حمایت باشد.
تعارضات بین والدین و نوجوانان بر سر رفتار یا عادات می‌تواند چالش‌برانگیز باشد، اما والدین می‌توانند با برخوردی همراه با همدلی و درک، تعیین انتظارات و پیامدهای واضح، ارائه حمایت و راهنمایی، دریافت مشاوره و کمک حرفه‌ای در صورت نیاز و تقویت رفتار مثبت، به نوجوان خود کمک کنند تا عادت‌های سالم و انتخاب‌های درستی داشته باشد.
اگر علاقه‌مند هستید تا اطلاعاتی کامل‌تر پیرامون رفتار نوجوانان و راهکارهای حل چالش‌های دوران بلوغ، به دست آورید، به دوره والدین و بلوغ نوجوانان در وب‌سایت بهداشت تی‌وی مراجعه نمایید. ویدئو بوک این دوره (حدود پنج ساعت فایل صورتی – تصویری) را هم می‌توانید در بخش کتاب‌های صوتی – تصویری (ویدئو بوک) این پلتفرم مشاهده و گوش نمایید.
