به گریه و بی‌قراری شدید و طولانی‌مدت نوزاد و شیرخوار کولیک گفته می‌شود. نوزاد چندروزه یا کودک چندماهه اغلب این وضعیت را تجربه می‌کند.
کودکی که دچار کولیک می‌شود، اغلب برای مدتی طولانی ناآرام است و بی‌تابی می‌کند و حتی شاید شب‌ها با صدای بلند گریه کند. او ممکن است پاهای خود را بالا بیاورد، وول بخورد، زور بزند و رنگ چهرۀ او قرمز یا بنفش شود. شاید به نظر برسد که درد دارد، اما علت این نوع گریه‌کردن، درد نیست. در این شرایط به‌سختی می‌توانید او را ساکت یا آرام کنید و یا شاید حتی این کار غیرممکن باشد.
متخصصان، اطلاعات چندانی دربارۀ علت کولیک ندارند. اما وقتی کودک گریه می‌کند و نمی‌توانید او را آرام کنید، وضعیت بسیار ناراحت‌کننده‌ای است. حتی پزشکان و پرستاران نیز ممکن است خسته و ناامید شوند.
راهکارهایی برای بهبود کولیک
راهکارهای بسیاری برای ساکت کردن گریۀ نوزاد و شیرخوار وجود دارد. اما اگر آرام‌کردن او بسیار سخت یا غیرممکن باشد، بهتر است از پزشک، متخصص زنان و زایمان و یا پرستار کودک کمک بگیرید.
چکاپ از سوی پزشک یا متخصص زنان و زایمان
بیشتر کودکانی که دچار کولیک می‌شوند، هیچ‌گونه علت جسمی یا پزشکی برای گریۀ آنان وجود ندارد و پزشک یا متخصص زنان و زایمان می‌تواند هر دلیلی را برای گریه تشخیص دهد:
- بیماری رفلاکس معده، یکی از علل نادر اما احتمالی گریۀ کودک
- عفونت؛ مانند عفونت گوش یا دستگاه ادراری
- فتق (نوعی برآمدگی یا تورم در زیر پوست که اغلب هنگام گریۀ بیرون می‌زند. نوزاد ممکن است به دو نوع فتق مبتلا شود: فتق ناف و فتق کشالۀ ران (مَغبِنی). فتق ناف در اثر عدم شکل‌گیری کامل عضلات دور ناف اتفاق می‌افتد. این مشکلات کاملاً طبیعی هستند. فتق کشالۀ ران، مشکلی جدی‌تر تلقی می‌شود. در نوزادان، فتق مَغبِنی غیرمستقیم، در کشالۀ ران یا بیضه رخ می‌‌دهد. فتق مَغبِنی مستقیم در اثر تخریب بافت عضلانی شکم در بزرگسالی ایجاد می‌شود. بعضی از انواع فتق‌ها به‌خودی‌خود بهبود می‌یابند، درحالی‌که برخی دیگر ممکن است به جراحی نیاز داشته باشند) مانند فتق ناف و فتق کشالۀ ران.
- آلرژی؛ مثل حساسیت به شیر گاو یا شیر سویا که ممکن است در شیر مادر یا بعضی از شیرخشک‌ها وجود داشته باشد.
- التهاب پوشکی یا دلایل دیگر برای سوزش و ناراحتی شیرخوار
در صورت مشاهدۀ هریک از موارد زیر باید به پزشک مراجعه کنید:
- رنگ‌پریدگی یا بی‌حالی کودک
- خوب شیر نخوردن یا وزن نگرفتن نوزاد
- تب
- اسهال و استفراغ مداوم
- نگرانی پیرامون آسیب‌زدن به کودک
- نگرانی به هر دلیلی
مشورت با پرستار کودک
پرستار کودک می‌تواند:
- روش شیردهی به شیرخوار را بررسی کند و اگر ایرادی وجود داشته باشد، آن را به شما گوشزد کند.
- دربارۀ نحوۀ آرام‌کردن نوزاد و شیرخوار و مراکز فرزندپروری در اطراف شما، اطلاعاتی در اختیارتان قرار دهد.
مصرف مکمل‌های پروبیوتیک
اگر فرزندتان کولیک دارد، مصرف قطره‌های حاوی ﻻﻛﺘﻮﺑﺎﺳﻴﻠﻮس روﺗﺮي (Lactobacillus reuteri) پروبیوتیک را شروع کنید (پروبیوتیک‌ها، باکتری‌های زنده‌ای هستند که به حفظ سلامت سیستم گوارش کمک می‌کنند. این باکتری‌ها در مواد غذایی مانند ماست، دوغ، شیر تخمیری، پودرها و کپسول‌های خشک وجود دارند). توجه داشته باشید که فقط ﻻﻛﺘﻮﺑﺎﺳﻴﻠﻮس روﺗﺮی پروبیوتیک در کاهش گریۀ کودک مؤثر خواهد بود.
بهتر است دربارۀ مصرف این قطره‌ها با پزشک، مشاور شیردهی یا پرستار کودک مشورت کنید.
خودمراقبتی
اگر نوزاد زیاد گریه می‌کند، باید به‌شدت مراقب رفتارتان باشید. حتی فقط ۵ دقیقه کتاب‌خواندن، پیاده‌روی و یا مدیتیشن می‌تواند استرس، اضطراب یا خشم را از شما دور سازد. گاهی کمک‌گرفتن از همسر، دوست یا خانواده نیز مؤثر واقع می‌شود.
کمک‌گرفتن از دیگران برای مراقبت از نوزاد بسیار اهمیت دارد. این کار به نفع خودتان و خانواده است. درصورتی‌که به کمک نیاز دارید، با پزشک یا پرستار کودک تماس بگیرید و مشاورۀ تلفنی داشته باشید.
اقداماتی که تأثیری در بهبود کولیک ندارند
داروها و ترکیبات
ترکیباتی که برای درمان کولیک بدون نسخه در داروخانه‌ها به فروش می‌رسند، هیچ‌گونه مبنای علمی ندارند. استفاده از این ترکیبات برای مقابله با کولیک توصیه نمی‌شود؛ چراکه هیچ تأثیری ندارند و/ یا به طور کامل در شیرخواران آزمایش نشده‌اند.
و باوجودآنکه بسیاری از کودکانی که به کولیک مبتلا هستند، علائم رفلاکس را نیز دارند، اما هیچ مدرکی وجود ندارد که اثبات کند داروهای رفلاکس، گریه و بی‌قراری آن‌ها را کاهش می‌دهند.
پزشکان، مصرف داروهای طبیعی و همیوپاتی را برای درمان کولیک توصیه نمی‌کنند؛ زیرا هیچ مدرکی مبنی بر اثربخشی یا بی‌خطر بودن این داروها برای نوزادان و شیرخواران وجود ندارد.
درمان کایروپراتیک (Chiropractic treatment) (فن ماساژ جابه‌جاکردن ستون فقرات)
کایروپراتیک، تأثیری بر درمان کولیک ندارد و جابه‌جایی ستون فقرات ممکن است برای کودک خطرناک باشد.
تغییر رژیم غذایی مادر
اگر به فرزند خود شیر می‌دهید، تغییر رژیم غذایی چندان تأثیری در کاهش گریۀ او ندارد مگر آنکه به مواد غذایی مانند شیر گاو، تخم‌‌مرغ و سویا حساسیت داشته باشد.
اگر گریۀ بیش از حد یا کولیک کودک به‌خاطر آلرژی باشد، علاوه بر کولیک، «علائم هشداردهندۀ» دیگری نیز خواهد داشت. این علائم خطر عبارت‌اند از:
- اسهال به‌خصوص همراه با مخاط یا خون
- افزایش وزن ناکافی
- جیغ‌زدن یا گریه‌کردن اغلب هنگام شیردهی
- استفراغ (به مقدار زیاد)
- سابقۀ خانوادگی حساسیت غذایی
- علائم دیگری مانند کهیر یا اگزما
درصورتی‌که پزشک یا متخصص زنان و زایمان تشخیص دهد که کودک حساسیت غذایی دارد، باید به‌شدت مراقب رژیم غذایی خود باشید. اگر به او شیر می‌دهید و بعضی از غذاها را از رژیم خود حذف کرده‌اید، باید به مصرف مکمل‌ها روی‌آورید.
تغییر شیرخشک
حساسیت به شیرخشک در میان شیرخوارانی که شیشه می‌خورند، چندان رایج نیست. اگر به شیرخشک حساسیت دارد، باید یکی از علائم هشداردهندۀ بالا را از خود بروز دهد. اگر شیرخوار این علائم را ندارد و به شیرخشک نیز حساسیتی نشان نمی‌دهد، تغییر شیرخشک تأثیری در کولیک نخواهد داشت. بعلاوه، تغییر شیرخشک ممکن است هزینۀ بیشتری را به شما تحمیل کند.
*اگر فرزندتان کولیک دارد، بهتر است به او آرامش دهید. شاید این کار همیشه تأثیرگذار نباشد، اما مؤثرتر و بی‌خطرتر از دادن دارو به او است.
انجام آزمایش‌ها
آزمایش خون یا عکس‌برداری با اشعه ایکس به‌ندرت در تشخیص علت کولیک تأثیر دارند.
اگر پزشک احتمال دهد که فرزندتان به‌خاطر بیماری یا عفونت گریه می‌کند، ممکن است آزمایش‌هایی برای او تجویز کند.
والدین عزیز و گرامی،
به منظور کسب اطلاعات بیشتر پیرامون کولیک و راهکارهای پیشگیری و درمان آن، به وب‌سایت بهداشت تی‌وی مراجعه نمایید و دورۀ کولیک یا نفخ شکمی در نوزادان را تماشا کنید.
