حرف‌زدن با نوزادان و کودکان نوپا در رشد مهارت‌های زبانی و ارتباطی آن‌ها بسیار مؤثر است. در واقع، هرچه بیشتر با کودکتان حرف بزنید، این مهارت‌ها سریع‌تر شکل می‌گیرند.
به همین دلیل است که پدر و مادرهایی که خیلی با فرزندان خود حرف می‌زنند، از بسیاری از صداها و کلمات مختلف استفاده می‌کنند. وقتی کودکتان، کلمات بیشتر و متنوع‌تر می‌شنوند، فهم زبان برای او آسان‌تر می‌شود. همچنین، تعداد کلمات بیشتر و باتنوع بالا یاد می‌گیرد و می‌تواند بر اساس میزان درک و فهمش از آن‌ها استفاده کند. حرف‌زدن با کودکتان، علاوه بر پرورش مهارت‌های زبانی، بر رشد و تکامل مغز او و عملکرد بهتر فرزندتان در مدرسه نیز تأثیرگذار است.
چگونه با نوزادان و کودکان نوپا حرف بزنید؟
حرف‌زدن با نوزادان و کودکان نوپا کار سختی نیست. می‌توانید هنگام پهن کردن رخت‌ها، آماده‌کردن غذا و یا هر اتفاقی که اطرافتان رخ می‌دهد، با کودکتان حرف بزنید.
مثلاً تصور کنید با فرزندتان بیرون هستید و او به یک درخت اشاره می‌کند. می‌توانید به او بگویید: «عجب درخت بزرگیه! مگه نه؟ خیلی دوست دارم بدونم چه حیوونایی توش زندگی می‌کنن. شاید یه خرگوش توش باشه.»
کودکان این‌گونه صحبت‌کردن را به مکالمۀ عادی بزرگسالان ترجیح می‌دهند: «سلام مامانی/بابایی!» یا «دختر/ پسر قشنگ مامان/ بابا کیه؟» پس از همین حالا شروع کنید و با این لحن با کودکتان حرف بزنید.
چقدر باید با نوزادان یا کودکان نوپا حرف بزنید؟
در طول روز، هر چقدر و دربارۀ هر چیزی که می‌توانید، با کودکتان حرف بزنید. نیازی نیست زمان خاصی برای حرف‌زدن با او تعیین کنید.
نوزادان و کودکان نوپا نیز به سکوت نیاز دارند، پس اگر فرزندتان واکنشی نشان نمی‌دهد و خسته، بی‌قرار یا بدخلق به نظر می‌رسد، احتمالاً بهتر است حرف‌زدن با او را به زمان دیگری موکول کنید.
خلق‌وخوی کودکتان نیز ممکن است بر میزان تمایل او برای تعامل و ارتباط با شما تأثیرگذار باشد. بعضی از بچه‌ها به طور ذاتی برون‌گرا و برخی دیگر ساکت‌تر و درون‌گرا هستند.
حرف‌زدن با کودک را از چه زمانی آغاز کنیم؟
هرچه حرف‌زدن با کودکتان را زودتر آغاز کنید، بهتر است. در واقع، کودکان از بدو تولد از طریق شنیدن حرف‌ها و تماشای شما، اطلاعات زیادی دربارۀ کلمات و نحوۀ مکالمه فرامی‌گیرند.
در روزهایی ابتدایی، مکالمه با کودکتان ممکن است یک‌طرفه به نظر برسد. اگرچه فرزندتان هنوز نمی‌تواند از کلمات استفاده کند، اما با گوشدادن به حرف‌هایتان سعی می‌کند با شما صحبت کند. در واقع، این کار را با گریه‌کردن، ارتباط چشمی و گوشدادن انجام می‌دهد. مدتی بعد، با انجام کارهایی مانند غان‌و‌غون کردن، لبخندزدن، خندیدن، درآوردن صداهای بیشتر و حرکت‌دادن بدنش با شما ارتباط برقرار می‌کند.
زمانی که با کودک حرف می‌زنید، به او توجه کنید تا واکنش‌ها و تعامل او را ببینید.
بامحبت و مهربانی با فرزندتان تعامل کنید تا بتوانید تجارب خود را با هم به اشتراک بگذارید. همچنین، این‌گونه رابطۀ شما با کودکتان تقویت می‌شود و درعین‌حال، فرزندتان، چیزهایی زیادی دربارۀ دنیای پیرامون خود می‌آموزد.
نکاتی برای حرف‌زدن با نوزادان و کودکان نوپا
شاید مکالمه با نوزاد یا کودک نوپا که خیلی چیزی نمی‌گوید، حس خوبی به شما منتقل نکند. اما ایرادی ندارد. به این کار ادامه دهید!
اما اگر در مکالمه‌ها و فعالیت‌های خود از ایده‌های زیر کمک بگیرید، مهارت‌های زبانی کودک سریع‌تر شکل می‌گیرند.
به کودکتان توجه کنید:
- عوامل حواس‌پرتی را کاهش دهید. تلویزیون یا کامپیوتر را خاموش کنید و هر کاری انجام دهید تا فقط حواستان به واکنش‌ها و حرف‌های کودکتان باشد.
- ببینید کودکتان به چه چیزی علاقه دارد. از او سؤال بپرسید یا چیزی بگویید و سپس به او زمان دهید تا پاسخش را بگوید. مثلاً می‌توانید هنگام حمام‌کردن بگویید: «این اردکه، قربونت برم! اردک شنا می‌کنه. شلپ، شلپ.»
- زمانی که کودک نوپا حرف‌زدن را یاد می‌گیرد، به او زمان دهید تا برای بیان نظرات خود، کلمۀ مناسب را پیدا کند. وقتی با شما حرف می‌زند، با‌دقت تمام به حرف‌هایش گوش کنید. اجازه دهید خودش، جملاتش را تمام کند و قبل از اینکه حرفی بزنید، از اتمام صحبت‌های او مطمئن شوید. به‌این‌ترتیب، کودکتان متوجه می‌شود که حرف‌هایش برای شما اهمیت دارد.
- حین صحبت‌کردن وقفه بیندازید (گاهی سکوت کنید). کودکتان پس از یادگیری زبان، این وقفه‌ها را پر خواهد کرد. علاوه بر این، «گفت‌وشنود» را هم فرامی‌گیرد.
جذاب باشید:
- دربارۀ مسائلی که برای کودکتان جالب است، با او حرف بزنید؛ مثلاً کاری که پدربزرگش قصد دارد امروز انجام دهد، داستانی که باهم خواندید یا اتفاقی که بیرون از خانه افتاده است.
- دربارۀ تجربه‌ای که باهم داشتید، صحبت کنید؛ مثلاً به او بگویید: «عزیزم، امروز هوا آفتابیه! ولی یادته دیروز تو راه برگشت به خونه چه جوری خیس شدیم؟ چقدر از جورابات آب می‌چکید!»
- مهم نیست که دربارۀ چه مسائلی و چه‌قدر صحبت می‌کنید؛ اما از اصطلاحات زیادی استفاده کنید تا مکالمۀ شما با کودکتان جذاب و گیرا شود.
- اگر از کلمات دشوار استفاده می‌کنید، آن‌ها را برای فرزندتان توضیح دهید. مثلاً بگویید: «الان می‌خواییم بریم پیش متخصص اطفال که دکتر بچه‌هاست.»
کتاب بخوانید، قصه بگویید و آواز بخوانید:
- درصورت‌امکان از همان بدو تولد برای فرزندتان کتاب بخوانید و قصه بگویید. بعد از چند هفته، متوجه می‌شود که هنگام کتاب‌خواندن می‌تواند از بودن در کنار شما لذت ببرد.
- دربارۀ تصاویر داخل کتاب صحبت کنید. باصدای بلند ادامۀ داستان را باهم حدس بزنید. به حروف و کلمات اشاره کنید و اجازه دهید فرزندتان کتاب را بگیرد، آن‌را لمس کند و صفحاتش را ورق بزند. می‌توانید برای تصاویر کتاب، داستان‌هایی از خودتان بسازید.
- به کودکتان کمک کنید تا یاد بگیرد که کتاب‌ها و همین‌طور کتاب‌خواندن، جالب و سرگرم‌کننده هستند. می‌توانید با تعیین مکانی مخصوص کتاب‌خواندن، بغل‌کردن یکدیگر هنگام کتاب‌خواندن و اجازه‌دادن به کودک برای انتخاب بعضی از کتاب‌ها – حتی اگر کتابی را بارها و بارها خوانده‌اید – این اوقات را برای کودکتان فرح‌بخش کنید.
- در ماشین، در حمام و هنگام خوابیدن آواز بخوانید و شعر بگویید، حتی اگر ناموزون و نادرست بخوانید. کودکتان، ریتم شعر را دوست دارد و با صدای شما آرام می‌شود.
علاوه بر موارد فوق، کودکتان، حرف‌زدن را از ارتباط و تعامل با شما و دیگران خواهد آموخت. اگر هنگام صحبت‌کردن با کودکتان از عبارات و کلمات مثبت استفاده کنید، او هم یاد می‌گیرد به شیوه‌ای مثبت با دیگران صحبت کند. مثلاً هنگام غذاخوردن، از عبارات مثبت استفاده کنید: «عزیز دلم، بگو امروز چه اتفاق خوبی برات افتاد؟»
برای کسب مهارت‌های بیشتر دربارۀ نگهداری از نوزاد عزیزتان می‌توانید به پلتفرم ویدیویی بهداشت تی‌وی مراجعه بفرمایید و در دوره قدم نورسیده مبارک از راهنمایی‌های لازم بهره‌مند شوید.
