چرا والدین باید از نحوه پرورش و تقویت هوش هیجانی در کودکان آگاه باشند؟

خانواده، نخستین جایی است که کودکان در بستر آن، دربارۀ خود و دنیایشان، چیزهایی یاد می‌گیرند. این جامعۀ کوچک، مکانی است که در آن، ارتباط برقرار می‌کنند و حس پذیرفته‌شدن یا عدم‌پذیرش را تجربه می‌کنند. کودکان، ابراز احساسات یا سرکوب آن‌ها را نیز در خانوادۀ خود فرامی‌گیرند.

لزوم آگاهی والدین از هوش هیجانی

تعریف هوش هیجانی برای والدین این است که از احساسات کودک خودآگاه باشند، همدلی نشان دهند و آرامش را برای او، فراهم آورند. والدین باید به کودک خود بیاموزند چگونه در مواقع بحرانی تصمیماتی درست بگیرد و توانایی حل مسائل را پیدا نماید. چگونه از احساس گناه، خشم، اضطراب و ترس رهایی یابد، در ارتباط با دیگران مدارا کند، صبوری و سازگاری نشان دهد و فضایی امن برای بیان احساساتش داشته باشد.

واکنشی که والدین هنگام تجربه هیجانات کودک خود نشان می‌دهند، در چگونگی ابراز احساسات او در سال‌های آتی، نقشی اساسی دارد. نه‌تنها گفتار مستقیم والدین و رفتار آن‌ها با کودک، بسیار مهم است، بلکه آن گونه که والدین با دیگران رفتار یا محبت می‌کنند و حتی آنچه میان پدر و مادر رخ می‌دهد، بسیار حائز اهمیت است.

 شایسته است که والدین بتوانند در مواقع لزوم از یکدیگر و یا از کودک خود، عذرخواهی و تأسف خود را ابزار نمایند. همچنین، باید به کودک خود بگویند که چرا در مواقعی، رفتاری خاص از خود نشان می‌دهند.

اهمیت تقویت این مهارت در کودکان

تقویت هوش هیجانی به کودک کمک می‌کند تا بتواند تحریکات، هیجانات و احساسات خود را بشناسد، آن‌ها را کنترل نماید و واکنش‌های هیجانی خویش را به تأخیر اندازد. همچنین، کودک را توانمند می‌سازد تا خودانگیخته و صبور باشد تا بتواند از عهدۀ موقعیت‌های حساس و بحرانی زندگی خود برآید، به‌راحتی و آنی فریب نخورد و مسائل مختلف را ارزیابی کنند. بعلاوه، این مهارت، او را قادر می‌سازد تا دربارۀ چرایی هر مسئله بیندیشد و در مواقع لزوم، تصمیمات و اقدام‌های روزمره را به تعویق اندازد.

هنگامی که کودک نتواند آشفتگی‌های خود را کنترل نماید، به‌خوبی تمرکز کند یا بشنود، در برابر هیجانات خود مقاومت نشان ندهد و در مقابل فعالیت‌های مربوط به یادگیری احساس مسئولیت نکند، از منابعی که در پیشرفت او مؤثر هستند، محروم خواهد ماند.

برنامه‌های مبتنی بر تقویت هوش هیجانی به کودک کمک می‌کنند تا نقش‌هایش را در زندگی بهتر ایفا کند، دوست، دانش‌آموز انسانی بهتر باشد و در واقع، بتواند درهای همدلی را بگشاید و در ارتباط با دیگران، به معنای واقعی، شنوندۀ فعالی باشد.

 همدلی به‌سلامت رابطه با سایر افراد کمک می‌کند و در کاهش خشونت و خیانت مؤثر است. نگریستن به دنیا از زاویه دید دیگران، باعث افزایش تحمل و پذیرش تفاوت‌های افراد یک جامعه می‌شود که این خود، موهبتی بزرگ و ارزشمند به شمار می‌آید.

برخی از مزایای تقویت هوش هیجانی در کودکان به شرح زیر است:

• آموزش و بالابردن هوش هیجانی در کودک، به او کمک می‌کند تا احساسات خود را بهتر بشناسد که این آگاهی، منجر به بهبود خودآگاهی و خود تنظیمی شود. کودکی که مهارت‌های هوش هیجانی را می‌آموزد، تعارضات و مشکلات را به شیوه‌ای سازنده، رسیدگی و حل می‌کند.
• این مهارت، کودک را قادر می‌سازد تا مهارت‌های اجتماعی مانند همدلی، گوش‌دادن فعال و ارتباط مؤثر را بهتر بیاموزد. همچنین، به کودک کمک می‌کند تا تاب‌آوری یا توانایی غلبه بر چالش‌ها و شکست‌ها را درون خود نهادینه سازد.
• تقویت هوش هیجانی، در بهبود سلامت روان کودک، بسیار مؤثر است؛ چراکه مدیریت استرس و اضطراب و راهبردهای مقابله‌ای مثبت را فرامی‌گیرد. ازآنجایی‌که کودک می‌آموزد احساسات خود و دیگران را در فرایند تصمیم‌گیری لحاظ کند، پس در تصمیم‌گیری‌ها، بهتر عمل می‌کند.
• این مهارت به رشد خلاقیت کودک کمک می‌کند؛ زیرا یاد می‌گیرد احساسات خود را به روش‌های سالم و سازنده ابزار نماید.
• وقتی کودک، مهارت هوش هیجانی را در دوران کودکی یاد می‌گیرد، در بزرگسالی، بیشتر از این مهارت، استفاده می‌کند. درنتیجه، سلامت روان او کمتر به مخاطره می‌افتد.
• کودکی که هوش هیجانی بالایی دارد، در ایجاد انگیزه برای رسیدن به اهداف خود مجهزتر است؛ چراکه می‌تواند بر احساسات و نیازهای خود، تمرکز داشته باشد.
• تقویت هوش هیجانی در کودک موجب می‌شود تا در شرایط عدم‌اطمینان، بهتر از مهارت‌های تصمیم‌گیری استفاده کند؛ چون یاد می‌گیرد احساسات خود را مدیریت و در موقعیت‌های دشوار، به‌خوبی فکر کند.
• پرورش هوش هیجانی، کودک را توانمند می‌سازد تا در تعاملات آنلاین، از سطح بالاتری از هوش هیجانی استفاده کند و بروز آزار و اذیت سایبری را کاهش دهد.

کلام آخر

والدینی که هوش هیجانی بالایی دارند، بهتر می‌توانند احساسات خود را مدیریت و به طور مؤثر با فرزندانشان ارتباط برقرار کنند. در نتیجه، سلامت روان والدین و فرزند، هر دو بهبود می‌یابند.

پیرو اهمیت تقویت هوش هیجانی در کودکان، دوره‌ای با این موضوع در وب‌سایت بهداشت تی‌وی، در دسترس والدین عزیز است. می‌توانید با مراجعه به این وب‌سایت، دوره پرورش هوش هیجانی در کودکان را تماشا بفرمایید. همچنین، در صورت تمایل، می‌توانید به بخش کتاب‌های صورتی – تصویری (ویدئو بوک) این پتلفرم مراجعه نمایید و ویدئو بوک این دوره را گوش فرادهید.