کارهای ممنوع در دوران بارداری

بارداری دورانی است پر از لذت و شعف و البته فداکاری‌های بسیار. باتوجه‌به اینکه در این ۹ ماه، مسئولیت زندگی انسانی دیگر هم بر دوش شما است، پس باید در حفظ سلامت خودتان و کوچولوی دلبندتان، کوشا باشید.

اما آیا بارداری به این معناست که باید با هر چیزی که دوست دارید، خداحافظی کنید؟

البته که خیر! اما باید تغییراتی در زندگی‌تان به وجود آورید.

تا انتهای این مقالۀ جامع و مفید همراه ما باشید تا دربارۀ نبایدهای دوران بارداری (و البته جایگزین‌های آن) با شما صحبت کنیم.

۱. دارو

داروها و مکمل‌ها خواه تجویزی باشند و خواه بدون نسخه، از جمله مهم‌ترین موادی هستند که در دوران بارداری باید آن‌ها را بااحتیاط مصرف کنید.

به دلیل آنکه منبع خون شما با جنین مشترک است، داروهایی که وارد جریان خونتان می‌شوند، می‌توانند از جفت عبور کنند و اثرات مخربی بر سلامت کودکتان بگذارند. در دوران بارداری، مصرف هیچ دارویی ۱۰۰% ایمن نیست، اما مصرف برخی از آن‌ها ضروری است و البته کم‌خطرتر.

پس در این دوران، همیشه قبل از مصرف هر گونه داروی تجویزی یا بدون نسخه، با متخصص زنان و زایمان خود مشورت کنید.

داروهای پرخطر

داروهای تجویزی برای درمان آکنه

مصرف داروهای درمان آکنه مانند ایزوترتینوئین و اسپیرونولاکتون در دوران بارداری، باعث بروز نقص‌های مادرزادی در کودک می‌شوند. بنابراین، به‌محض اینکه متوجه شدید باردار هستید، باید مصرف آن‌ها را فوراً قطع کنید. از متخصص زنان و زایمان یا متخصص پوست سؤال کنید تا بهترین روش کنترل آکنه در دوران بارداری را به شما پیشنهاد دهد.

داروهای مسکن غیراستروئیدی

نتایج بسیاری از پژوهش‌ها نشان می‌دهند که مصرف داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی (NSAIDs) مانند آسپرین، ایبوپروفن و ناپروکسن در دوران بارداری، موجب بروز نقص‌های مادرزادی و آسیب به اندام‌های داخلی کودکتان می‌شود. اما دقت داشته باشید که احتمال بروز این نقص‌ها و آسیب‌ها در سه ماه اول بارداری بسیار بالا است.

بنابراین، مصرف داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی از سه ماه دوم بارداری برای مدتی کوتاه یعنی تا هفتۀ ۳۲ بارداری، مشکلی ایجاد نمی‌کند. اما محض احتیاط باید قبل از مصرف با پزشکتان مشورت کنید.

به‌طورکلی، توصیه می‌کنیم به‌جای داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی، استامینوفن مصرف کنید که عوارض منفی کمتری برایتان به همراه دارد.

داروهای با خطر متوسط

داروهای بدون نسخه

مصرف بسیاری از داروهای بدون نسخه در دوران بارداری، به همان اندازه که بی‌خطر است، می‌تواند ضرر هم داشته باشد. مثلاً، داروهای ضداسهال، ضد احتقان، آنتی‌هیستامین‌ها، داروهای خلط‌آور و اسپری بینی ممکن است خطراتی به دنبال داشته باشند. ازاین‌رو، در دوران بارداری، همیشه قبل از مصرف داروهای بدون نسخه با پزشکتان مشورت کنید.

داروهایی با خطر احتمالی

داروهای ضدافسردگی و اضطراب

مجبور نیستید سلامت جسم کودکتان را با سلامت روان خودتان عوض کنید. بعضی از داروهای ضد افسردگی آن قدر کم‌ضرر هستند که ارزش دارد مصرف آن‌ها را در دوران بارداری نیز ادامه دهید. به‌خصوص اگر عدم مصرف آن‌ها ضرر بیشتری برای سلامت خودتان یا کودکتان دارد.

درهرحال، برخی از داروها ممکن است اثرات ناخوشایندی بر جنین داشته باشند که نباید آن‌ها را مصرف کنید یا باید داروهایی کم عارضه تر را جایگزین آن‌ها نمایید.

پس از آنکه تست بارداری‌تان مثبت می‌شود، هرگز هیچ دارویی از جمله داروهای ضدافسردگی را سرخود قطع نکنید. چنان چه نگران مصرف دارویی خاص هستید، باید قبل از قطع دارو با پزشکتان مشورت کنید تا بهترین راه را پیش پایتان بگذارد.

داروهای آنتی‌بیوتیک

تمام آنتی‌بیوتیک‌ها نیز مانند داروهای ضدافسردگی، عوارض و خطراتی دارند. البته بعضی از این داروها بیشتر از سایر آنتی‌بیوتیک‌ها باعث بروز ناهنجاری یا نقص می‌شوند. به‌طورکلی، باید از مصرف داروی تتراسایکلین اجتناب کنید، اما آنتی‌بیوتیک‌هایی مانند پنی‌سیلین و اریترومایسین معمولاً بی‌خطر هستند (خصوصا اگر آن‌ها را برای درمان عفونت مصرف می‌کنید چون خود عفونت برای کودکتان خطرناک است).

*نکته‌ای مهم پیرامون مصرف داروهای مکمل

بهتر است از مصرف هر گونه ویتامین یا مواد معدنی اضافی در دوران بارداری اجتناب کنید. مگر آنکه پزشک آن‌ها را تجویز کند.

در دوران بارداری، می‌توانید و البته باید ویتامینی مصرف کنید که سرشار از بیشترین مواد مغذی ضروری و لازم برای بدنتان است. البته اگر از قبل بارداری آن را مصرف نمی‌کردید. اگر همچنان نگران کمبود ویتامین هستید، سعی کنید تاحدامکان ویتامین‌ها و مواد معدنی را بیشتر از منابع غذایی دریافت کنید (مثلاً به‌جای مصرف مکمل ویتامین C، پرتقال و کلم‌بروکلی بیشتری بخورید).

2. اقدامات زیبایی

ممکن است پوستتان در دوران بارداری، بسیار درخشان و موهایتان، شاداب شوند و یا شاید از شدت افزایش چربی پوست و مو مانند یک گربه خیس به نظر برسید. آیا می‌خواهید مانیکور/ پدیکور کنید؟ اشکالی ندارد! اما برخی از کارهای زیبایی را نباید انجام دهید.

کارهای پرخطر

تزریق بوتاکس و لایه‌برداری شیمیایی

تزریق بوتاکس برای زیبایی یا به دلایل پزشکی، سمی را وارد جریان خونتان می‌کند. در فرایند لایه‌برداری شیمیایی نیز مواد شیمیایی مستقیماً وارد پوستتان می‌شوند.

ازآنجایی‌که در دوران بارداری باید تاحدامکان از قرارگیری در معرض مواد شیمیایی و سموم خودداری کنید، این اقدامات را باید تا پس از زایمان به تعویق اندازید.

روش‌های زیبایی که در آن‌ها از حرارت بالا استفاده می‌شود.

در دوران بارداری، دمای بدنتان به‌سرعت بالا می‌رود. اگر دمای مرکزی بدنتان برای مدت طولانی بالا بماند، ممکن است باعث بروز نقص مادرزادی در کودکتان شود.

بنابراین، در این دوران، از انجام کارهای زیبایی که مستلزم قرارگیری در معرض حرارت بالا یا متمرکز است، به‌شدت اجتناب کنید؛ کارهایی مانند برنزه کردن، ماساژ سنگ‌داغ، بادی رَپ، سونا یا حمام بخار. اگر نمی‌توانید درخشش پوستتان را تحمل کنید، از کرم‌پودر، کرم برنزه کننده یا پن کیک گیاهی استفاده کنید.

کارهای با خطر متوسط

محصولات مراقبت از پوست حاوی رتینوئید، فرمالدئید و هیدروکینون

شواهد زیادی پیرامون خطر رتینوئید، فرمالدئید و هیدروکینون برای جنین در دسترس نداریم، اما متخصصان بر این باورند که بیشتر محصولات حاوی این مواد، خطرناک و مضر هستند.

اگر از محصولات حاوی یکی از این مواد استفاده می‌کنید و قصد دارید جایگزینی مطمئن برای آن‌ها پیدا کنید، با پزشکتان مشورت نمایید.

پیرسینگ یا خال‌کوبی

در دوران بارداری، احتمال ابتلا به هرگونه عفونت بیشتر است. بنابراین، حتی اگر در سالن موردنظر، تمام دستورالعمل‌های بهداشتی رعایت می‌شوند، باز هم پیرسینگ یا خال‌کوبی ممکن است منجر به عفونت شدید شود. پس برای انجام این کارها تا بعد از زایمان صبر کنید.

سفیدکردن دندان

تاکنون میزان خطر و مضرات استفاده از محصولات سفیدکننده در دوران بارداری، بررسی نشده است. اما بیشتر دندانپزشکان توصیه می‌کنند از درمان‌های خانگی یا حتی حرفه‌ای خودداری کنید. می‌توانید از خمیردندان سفیدکننده استفاده و از دندان‌هایتان به‌خوبی مراقبت کنید تا دندان‌هایی سالم و سفید داشته باشید.

3. ورزش

در دوران بارداری می‌توانید با تأیید پزشک، ورزش‌های ایمن را انجام دهید. اما بعضی از فعالیت‌ها را باید به بعد از زایمان موکول کنید.

فعالیت‌های پرخطر

ورزش‌های آسیب‌رسان

در حین انجام ورزش‌هایی مانند اسب‌سواری، اسکی یا اسنوبرد و اسکیت روی یخ، ممکن است بیفتید. همچنین، ورزش‌هایی مانند فوتبال، بیسبال یا تنیس با خطر ضربه خوردن به شکم همراه هستند. پس از انجام این ورزش‌ها در دوران بارداری خودداری نمایید.

اگرچه جای کودکتان در رحم امن است، اما واردشدن آسیب‌های شدید به شکم می‌تواند باعث جداشدن جفت شود. به‌طورکلی، انجام ورزش‌های تماس پایین مانند شنا، تردمیل و دوچرخه ثابت، خطری ندارد.

یوگای داغ

یوگا یکی از ورزش‌های تماس پایین و عالی برای حفظ تناسب‌اندام و انعطاف‌پذیری در دوران بارداری است. اما یوگای داغ که در اتاقی با دمای بالا انجام می‌شود و تمرینات آن نیز شدیدتر هستند، می‌تواند باعث کم‌آبی شدید و افزایش بیش از حد دمای مرکزی بدنتان شود که خطرناک است. اما یوگای معمولی یا یوگا بارداری، تمریناتی ایمن و مفید هستند.

فعالیت‌های با خطر متوسط

کوهنوردی

در ارتفاعات زیاد، علاوه بر اینکه خطر سقوط وجود دارد، احتمال اینکه دچار حالت تهوع شوید، بسیار زیاد است. همچنین، اکسیژن کافی نیز در ارتفاعات بالا وجود ندارد که این مسئله بر سلامت کودکتان تأثیر می‌گذارد، به‌خصوص اگر به آن وضعیت جوی خو نگرفته باشید.

اگر به کوهنوردی علاقه دارید، می‌توانید صخره‌نوردی در فضای سرپوشیده را امتحان کنید. البته تمام مراکز به زنان باردار اجازه نمی‌دهند صخره‌نوردی داشته باشند. اما اگر تجربه دارید و پزشکتان اجازه می‌دهد، می‌توانید این کار را انجام دهید.

غواصی اسکوبا (Scuba Diving)

غواصی اسکوبا نیز همانند کوهنوردی، احتمالاً شما را در معرض اکسیژن هایپرباریک قرار می‌دهد که می‌تواند بر رشد کودکتان تأثیر منفی داشته باشد. اما غواصی سطحی یا همان غواصی با لولۀ تنفسی (Snorkeling) و شنا کاملاً ایمن هستند.

وزنه‌برداری

وزنه‌برداری، خطر چندانی برای کودکتان ندارد، اما می‌تواند به شما آسیب بزند. تغییرات هورمونی در دوران بارداری باعث شل و ضعیف‌شدن مفاصل و رباط‌های بدنتان می‌شوند. این مسئله، به‌شدت شما را در معرض آسیب قرار می‌دهد.

می‌توانید تمرین ساده دست را با وزنه‌های سبک انجام دهید. اما بهتر است از انجام تمرینات سنگین با وزنه خودداری کنید.

4. فعالیت‌های روزمره

در دوران بارداری، زندگی‌تان از بسیاری جهات تغییر می‌کند. اما می‌توانید تقریباً به بیشتر سرگرمی‌ها، عادت‌ها و فعالیت‌های روزمرۀ خود بپردازید. درهرحال، انجام بعضی از این کارها با حضور کوچولویی که در شکمتان زندگی می‌کند، امکان‌پذیر و ایمن نیست.

کارهای پرخطر

سیگارکشیدن و مصرف مواد مخدر

سیگارکشیدن و مصرف مواد مخدر در دوران بارداری موجب آسیب‌دیدن اندام‌های جنین، سندرم مرگ ناگهانی نوزاد (SIDS)، زایمان زودرس و ابتلا به آسم در دوران کودکی می‌شوند. اگر تاکنون این کارها را متوقف نکرده‌اید، خیلی سریع باید آن‌ها را ترک کنید.

سونا

وقتی باردار هستید، باید از هر چیزی که ممکن است باعث گرمازدگی شدید شود، از جمله سونا دوری کنید. چراکه افزایش بیش از حد دمای بدن می‌تواند باعث بروز نقص‌های مادرزادی و سقط‌جنین شود. به‌جای سونا به استخر بروید.

فعالیت‌های با خطر متوسط

ترن هوایی

تکان، برخورد، جهش، وارونه شدن.

ترن هوایی، فعالیتی بسیار مهیج و لذت‌بخش است. اما به دلیل حرکات تند، سرعت بالا، تغییر فشار و برخورد احتمالی با شکمتان، توصیه می‌کنیم در دوران بارداری، ترن هوایی سوار نشوید.

هیچ‌گونه پژوهش رسمی پیرامون خطرات ترن هوایی برای زنان باردار صورت نگرفته است، اما احتیاط شرط عقل است و به توصیۀ بسیاری از کارشناسان، این کار را انجام ندهید. به‌جای آن بازی‌های دیگر را انجام دهید و سوارشدن ترن هوایی را به بعد از زایمان موکول کنید.

بلندکردن اشیا سنگین

انجام فعالیت‌های شدید در دوران بارداری درست مانند وزنه‌برداری به دلیل تغییراتی که در بدنتان ایجاد می‌کند، می‌تواند منجر به آسیب‌های جدی شود.

برای بلندکردن و جابه‌جایی اجسام سنگین از دیگران کمک بگیرید. اگر مجبورید چیزی را بلند کنید، حتماً کششی در بدنتان ایجاد کنید و با کمک پاهایتان، آن شیء را بلند کنید، نه با کمرتان.

قرارگیری در معرض عوامل محیطی

همه ما همواره با سموم محیطی در تماس هستیم، اما در دوران بارداری باید بیشتر مراقب باشید. توصیه می‌کنیم اگر مجبور نیستید، از قرارگیری در معرض اشعه ایکس، سرب، جیوه و آفت‌کش‌ها خودداری کنید که ممکن است باعث بروز نقص‌های مادرزادی و سقط‌جنین شوند.

اگر در حیاط منزلتان گربه دارید یا زیاد باغبانی می‌کنید، برای پیشگیری از ابتلا به توکسوپلاسموز، تمهیدات لازم را انجام دهید: هنگام تعویض ظرف غذای گربه و باغبانی، دستکش بپوشید یا حتماً بعد از انجام این کارها، دست‌هایتان را به‌خوبی بشویید.

موارد کم‌خطر

استرس

استرس در کوتاه‌مدت، آسیب خاصی به شما یا کودکتان وارد نمی‌کند. اما در بلندمدت، می‌تواند باعث ابتلا به فشارخون بالا، افزایش وزن، بی‌خوابی، اضطراب، افسردگی و سایر بیماری‌های مزمن شود.

خودمراقبتی و حفظ سلامت جسم و روح در دوران بارداری، بسیار اهمیت دارد. پس حتماً زمانی را به استراحت و کنترل استرس خود اختصاص دهید.

فیلم سفر به دنیای بارداری بدون نگرانی، راهنمای شما مادر باردار عزیر در مسیر مهم و خطیر بارداری است. پیشنهاد می‌کنیم با تماشای این ویدئو در وب‌سایت بهداشت تی‌وی، از نگرانی‌های این دوران بکاهید و آرامش را به خودتان هدیه کنید.