بدیهی است که بارداری، سفری خطیر و حساس است که منجر به بروز تغییرات جسمی و هورمونی بسیاری می‌شود.
تصور کنید چشم‌هایتان سوزن‌سوزن می‌شوند، می‌سوزند و یا باید دائم پلک بزنید تا خشکی چشمتان کمتر آزارتان دهد. این وضعیتی است که اغلب خانم‌های بارداری که دچار خشکی چشم می‌شوند، آن را توصیف می‌کنند.
ازآنجایی‌که ممکن است تمرکزتان بر تغییرات آشکارتر مانند بزرگ‌شدن شکم باشد، احتمالاً خیلی متوجه تغییرات هورمونی نمی‌شوید که اثرات چشمگیری بر قسمت‌های مختلف بدن از جمله چشم‌ها می‌گذارند.
یکی از شایع‌ترین عوارض بارداری، پدیده خشکی چشم است که می‌تواند در بینایی همیشگی مادران، اختلال ایجاد کند.
ازاین‌رو، در این مقاله قصد داریم تا به مقولۀ خشکی چشم در دوران بارداری بپردازیم و علل، علائم و راه‌های درمان آن را بررسی کنیم.
چرا در دوران بارداری دچار خشکی چشم می‌شوید؟
زمانی که چشم‌ها قادر به تولید اشک کافی نیستند یا وقتی اشک خیلی سریع تبخیر می‌شود و لایه‌ای کم از رطوبت روی سطح چشم را می‌پوشاند، چشم‌ها دچار خشکی می‌شوند.
نوسانات هورمونی و تغییرات فیزیولوژیکی ناشی از بارداری در بروز این عارضۀ ناخوشایند نقش دارند.
حال با هم بررسی می‌کنیم که علت خشکی چشم در بارداری چیست؟
نوسانات هورمونی
در دوران بارداری، تغییرات هورمونی قابل‌توجه خصوصاً افزایش سطح استروژن و پروژسترون در بدن اتفاق می‌افتند.
استروژن، هورمونی است که بر ترکیب اشک و پرده اشک تأثیر می‌گذارد که در حفظ نرمی چشم، نقش مهمی دارد. نوسانات هورمونی می‌توانند تعادل ظریف برای حفظ رطوبت چشم را مختل کنند.
تغییر در گردش خون
در دوران بارداری، حجم و گردش خون افزایش می‌یابد تا به رشد جنین کمک کند. اما این مقدار خون زیاد ممکن است به یک اندازه به تمام اعضای بدن منتقل نشود.
چشم‌ها برای انتقال مواد مغذی و اکسیژن به گردش خون مناسب وابسته هستند. حالا اگر خون کافی به آن‌ها نرسد، عملکرد غدد اشکی و تولید اشک مختل و منجر به خشکی چشم می‌شود.
مصرف دارو
مصرف داروهای خاصی مانند آنتی‌هیستامین‌ها برای آلرژی یا داروهای ضد احتقان برای سرماخوردگی می‌تواند باعث خشکی چشم شود.
چراکه این داروها ممکن است غشاهای مخاطی از جمله غشاهای موجود در چشم را خشک کنند و در نتیجه، عوارض خشکی چشم را تشدید نمایند.
استفادۀ طولانی‌مدت از وسایل دیجیتال
در عصر دیجیتال امروز، استفاده از وسایل دیجیتال به‌شدت افزایش یافته است.
خانم‌های باردار که از وسایل دیجیتال مانند گوشی هوشمند، رایانه و تبلت استفاده می‌کنند، ممکن است دچار خستگی چشم شوند. استفاده طولانی‌مدت از وسایل دیجیتال اغلب منجر به کاهش پلک‌زدن می‌شود که برای توزیع اشک در چشم ضروری است.
استفاده از لنز تماسی
استفاده از لنزهای تماسی در دوران بارداری می‌تواند باعث ناراحتی چشم‌ها شود.
این مسئله به دلیل تغییرات هورمونی و افزایش خشکی چشم رخ می‌دهد و منجر به تشدید علائم خشکی می‌شود.
تغذیه
تغذیه مناسب در دوران بارداری برای حفظ سلامت بدن از جمله سلامت چشم، بسیار اهمیت دارد.
کمبود مواد مغذی مانند اسیدهای چرب امگا ۳ و ویتامین‌های A ، C و E بر تولید اشک و سلامت چشم تأثیرگذار است. در صورت عدم دریافت این مواد مغذی ممکن است دچار خشکی چشم شوید.
علائم خشکی چشم در دوران بارداری
در صورت خشکی چشم ممکن است علائم زیر را داشته باشید:
- احساس وجود شن یا جسم خارجی در چشم: حس می‌کنید شن‌ریزه یا چیزی دیگر در چشمتان وجود دارد.
- سوزش یا خارش: ممکن است چشم‌هایتان دچار سوزش یا خارش شوند و به‌سختی بتوانید بر چیزی تمرکز کنید.
- قرمزی: تشدید حساسیت و سوزش چشم ممکن است موجب خونریزی چشم شود.
- تاری دید: خشکی چشم ممکن است باعث اختلال در بینایی و تاری دید شود.
- آبریزش شدید چشم: گاهی خشکی چشم باعث آبریزش شدید چشم می‌شود چون چشم‌ها از این طریق سعی دارند کمبود رطوبت چشم را جبران کنند.
راهکارهایی برای کنترل خشکی چشم در دوران بارداری
خشکی چشم در دوران بارداری، عارضه‌ای ناخوشایند و آزاردهنده است، اما با رعایت برخی نکات و اقدامات درمانی می‌توانید دیدی واضح‌تر و بهتر داشته باشید.
۱. بدنتان را هیدراته نگه دارید.
هیدراته نگه‌داشتن بدن برای حفظ سلامت بدن بسیار حائز اهمیت است و می‌تواند به تولید اشک کمک کند. در طول روز، به میزان کافی آب بنوشید تا بدن و چشم‌هایتان دچار کم‌آبی نشوند.
۲. مرتب پلک بزنید.
پلک‌زدن عمدی موجب پخش اشک در چشم‌هایتان می‌شود. این کار از خشکی چشم‌هایتان جلوگیری می‌کند.
به‌خاطر داشته باشید که هنگامی که برای مدت طولانی به صفحه‌نمایش وسایل دیجیتال نگاه می‌کنید یا کتاب می‌خوانید، مرتب پلک بزنید.
۳. از دستگاه بخور و رطوبت ساز استفاده کنید.
مرطوب نگه‌داشتن فضای خانه مانع از خشک‌شدن چشم‌ها جلوگیری می‌شود.
به همین منظور، در منزلتان خصوصاً در اتاق‌هایی که دارای سیستم تهویه‌مطبوع یا گرمایشی هستند، دستگاه بخور و رطوبت ساز قرار دهید.
۴. از کمپرس آب گرم استفاده کنید.
قراردادن کمپرس آب گرم روی چشم‌های بسته در تسکین ناراحتی چشم و تحریک غدد چربی اطراف چشمتان، بسیار مؤثر است. کمپرس آب گرم به بهبود کیفیت اشک و خشکی چشم‌هایتان نیز کمک می‌کند.
۵. اشک مصنوعی داخل چشم‌هایتان بریزید.
قطره اشک مصنوعی که می‌توانید آن را بدون نسخه از داروخانه‌ها تهیه کنید، با داشتن قدرت تسکین سریع، جایگزین خوبی برای رطوبت طبیعی چشم‌هایتان است.
قطره‌ای بدون مواد نگهدارنده را انتخاب کنید و در صورت نیاز، آن را در طول روز داخل چشم‌هایتان بریزید.
۶. اسیدهای چرب امگا ۳ مصرف کنید.
اسیدهای چرب امگا ۳ که در غذاهایی مانند ماهی‌های چرب (سالمون، ماهی خال‌مخالی و ساردین) و تخم کتان یافت می‌شوند، دارای خواص ضدالتهابی هستند و به تداوم تولید اشک کمک می‌کنند.
۷. مدت‌زمان استفاده از وسایل دیجیتال را محدود کنید.
استفاده طولانی‌مدت از وسایل دیجیتال در تشدید خشکی چشم اثرگذار است. ازاین‌رو، توصیه می‌کنیم از قانون ۲۰-۲۰-۲۰ تبعیت کنید: یعنی پس از ۲۰ دقیقه استفاده از وسایل دیجیتال، ۲۰ ثانیه به چشم‌هایتان استراحت دهید و به چیزی در فاصله ۲۰ فوتی (۶ متری) نگاه کنید.
۸. تغذیه مناسب داشته باشید.
پیروی از رژیم غذایی مناسب و غنی از آنتی‌اکسیدان‌ها، ویتامین‌ها و مواد معدنی به حفظ سلامت بدن از جمله سلامت چشم کمک شایانی می‌کند. سبزیجات برگ سبز، انواع میوه‌ها، آجیل و دانه‌ها را در وعده‌های غذایی خود بگنجانید.
۹. از مالش چشم‌هایتان خودداری کنید.
مالیدن چشم، خشکی و سوزش آن را تشدید کند. هر زمان چشم‌هایتان ناراحت می‌شوند، به‌جای مالش آن‌ها، اطراف چشم‌هایتان را به‌آرامی را ماساژ دهید.
۱۰. کمتر در معرض مواد حساسیت‌زا قرار بگیرید.
مواد حساسیت‌زا می‌توانند علائم خشکی چشم را تشدید کنند. پس برای اینکه کمتر در معرض مواد حساسیت‌زا قرار بگیرید، سعی کنید پنجره‌ها را ببندید، از تصفیه‌کننده هوا استفاده کنید و در فصل بهار، از انجام فعالیت‌های خارج از منزل در زمان اوج گرده‌افشانی گیاهان بپرهیزید.
۱۱. استفاده از لنز تماسی را کنار بگذارید.
درصورتی‌که از لنزهای تماسی استفاده می‌کنید، به طور موقت از عینک استفاده نمایید. لنزهای تماسی ممکن است علائم خشکی چشم را تشدید کنند، اما عینک سوزش چشم را کاهش می‌دهد.
۱۲. مراقبت بهداشت پلک‌هایتان باشید.
پلک‌هایتان را تمیز نگه دارید تا غدد چربی بر اثر ذرات و باکتری‌ها مسدود نشوند. توصیه می‌کنیم پس از مشورت با متخصص چشم از یک پاک‌کننده ملایم و بدون رایحه استفاده کنید.
۱۳. در فضای باز از چشمانتان محافظت کنید.
برای مراقبت از چشمانتان در برابر باد، گردوغبار و نور خورشید، از عینک‌آفتابی استفاده کنید که دارای محافظت ۱۰۰ درصد در برابر اشعه ماورا بنفش است.
لباس‌های پوشیده نیز در برابر خشکی و باد از شما محافظت می‌کنند.
۱۴. خواب کافی داشته باشید.
داشتن خواب باکیفیت برای حفظ سلامت عمومی بدنتان از جمله سلامت چشم‌ها ضروری تلقی می‌شود. پس حتماً هر شب به اندازۀ کافی بخوابید.
15. استرس خود را کنترل کنید.
استرس زیاد در تشدید علائم خشکی چشم تأثیرگذار است. برای کنترل استرس خود در دوران بارداری، تکنیک‌های آرام‌سازی مانند تنفس عمیق، مدیتیشن یا یوگا بارداری را امتحان کنید.
همچنین، پیشنهاد می‌کنیم برای کسب اطلاعات بیشتر پیرامون عوارض شایع در بارداری، به دوره مجازی آمادگی برای زایمان مراجعه و دوره‌های مشکلات شایع در دوران بارداری را تماشا بفرمایید.
