چالش های والدین در رویارویی با تولد نوزاد نارس

مشکلات نوزادان نارس

بیشتر نوزادانی که نارس متولد می‌شوند، به علت عدم تکامل سیستم‌های مختلف بدن، قادر نیستند بدون حمایت و کمک دیگران، بیرون از رحم به زندگی خود ادامه دهند. به همین دلیل، این نوزادان پس از تولد به بخش مراقبت­‌های ویژه نوزادان (NICU) یا بخش نوزادان منتقل می­‌شوند و چندین روز یا حتی در برخی موارد، تا چندین ماه، در این بخش­‌ها نگهداری می‌شوند. علت نگهداری نوزادان نارس در این بخش‌­ها این است که سیستم­‌های بدن آن­‌ها به‌­درستی کامل شوند تا بتوانند به‌خوبی نفس بکشند، تغذیه کنند و بدون حمایت، رشد نمایند و برای زندگی خارج از رحم، آماده شوند.

 نوزادانی که زودتر و نزدیک به هفتۀ ۳۲ بارداری (اندکی پس از ۸ ماهگی) متولد می­‌شوند، نمی­‌توانند بدون دستگاه، تغذیه کنند، نفس بکشند و گرمای بدنشان را حفظ کنند. اما وقتی در بیمارستان می‌­مانند و بیشتر رشد می‌­کنند، می­‌توانند بیمارستان را ترک کنند.

نوزادانی که زودتر از ۲۶ هفتگی (اندکی قبل از ماه ششم) به دنیا می­‌آیند، احتمال بیشتری دارد که دچار مشکلات جدی شوند. هرچه میزان نارس بودن نوزاد بیشتر باشد، احتمال وقوع اتفاقات ناخوشایند و حتی ناگوار برای او، بیشتر خواهد شد.

والدین و مدیریت صحیح واکنش به تولد نوزاد نارس

جدایی از نوزاد برای والدین نگران‌­کننده است، به‌­خصوص وقتی با بخش مراقبت‌­های ویژه مواجه می‌­شوند که دارای دستگاه‌­های مختلف، شلوغ و پر تردد است. از طرفی، در بخش مراقبت‌­های ویژه، امکان برقراری ارتباط بین والدین و پرسنل بخش­‌ها در روزهای اول، به‌سختی فراهم می‌­شود. به همین دلیل، بیشتر والدین از اینکه نوزادشان را در بخش، تنها بگذارند و بیمارستان را ترک کنند، احساس ناخوشایندی دارند.

استرس یا تنش به مجموعه واکنش­‌های عمومی انسان نسبت به عوامل ناسازگار و پیش‌بینی‌نشده داخلی و خارجی اطلاق می‌­گردد. فشار روانی (استرس)، تجربه‌­ای همگانی و عمومی است که هر کس به‌دفعات آن را در زندگی خود احساس می‌­کند. فشار روانی، نتیجۀ تعامل بین منابع مختلف فشار و فرد است. یک موقعیت مشابه برای تمامی افراد استرس‌­زا تلقی نمی‌­شود و اختلافات فردی از نظر شخصیتی و تجارب زندگی، منجر به بروز واکنش­‌هایی متفاوت به یک فشار روانی خواهد شد. نحوۀ واکنش هر فرد در مقابل عامل استرس‌­زا، مخصوص خود اوست؛ ولی نکتۀ مهم، شناخت نوع واکنش و تشخیص زمانی است که فرد تحت استرس قرار دارد.

علائم استرس در چهار زمینۀ افکار، واکنش­‌های جسمی، احساسات و رفتار، طبقه‌­بندی می‌­شوند که آشنایی با این علائم موجب می‌­شود که فرد با واکنش­‌های خود در مقابل استرس، آشنا شود و بهتر بتواند با آن­ مقابله کند؛ زیرا مادامی که فرد نداند چه زمانی تحت استرس و فشار قرار دارد، قادر به مقابلۀ سازگارانه با آن نخواهد بود. ازاین‌رو، مشاهده، مطالعه و شنیدن محتوای این تجارب برای والدین کمک‌­کننده خواهد بود.

در ادامه، فهرستی از چالش‌­ها و نگرانی‌­هایی ارائه می‌­شوند که والدین در هنگام تولد نوزاد نارس با آن‌ها روبرو خواهند شد:

• نوزاد نارس یا کم‌وزن ممکن است به دلیل جثه کوچک و سیستم گوارشی توسعه‌نیافته، دچار مشکل در تغذیه شود. همچنین، ممکن است ریه‌­های او، رشد نکرده باشند که منجر به بروز مشکلات تنفسی می­‌شود.
• نوزاد نارس احتمال دارد در تنظیم دمای بدن خود مشکل داشته باشد. در نتیجه، در معرض خطر ابتلا به یرقان قرار می‌­گیرد که باعث زردی پوست و چشم می‌­شود. نوزاد نارس یا کم‌وزن ممکن است مستعد ابتلا به مشکلات پوستی مانند اگزما و بثورات پوستی باشد.
• والدین نوزاد نارس یا کم‌وزن، احتمالاً نگران سلامت و رشد نوزاد خود هستند.
• نوزاد نارس یا کم‌وزن ممکن است به اقدامات پزشکی مانند تزریق خون و لوله‌­گذاری، نیاز داشته باشد. این امر می‌­تواند از نظر احساسی برای والدین چالش‌­برانگیز باشد.
• ممکن است نوزاد نارس به دلیل عدم رشد سیستم‌­های بدنش مجبور شود خدمات پشتیبانی تنفسی مثل تهویه مکانیکی یا اکسیژن درمانی دریافت کند. انجام آزمایش‌­های تشخیصی مانند آزمایش خون و تصویربرداری برای بررسی سلامت و رشد نوزاد، مقوله‌­ای چالش‌برانگیز برای والدین نوزاد نارس تلقی می‌­شود.
• احتمال دارد نوزاد نارس یا کم‌وزن به دلیل سیستم ایمنی توسعه‌نیافته بیشتر مستعد ابتلا به عفونت باشد. بعلاوه، تأخیر در رشد، به‌خصوص رشد مهارت­‌های حرکتی، رشد زبان و تأخیر در مکیدن شیر مادر به دلیل ضعیف‌بودن بیش از حد بدن، مشکلاتی هستند که اغلب در نوزاد نارس، مشاهده می­‌شوند.
• والدین نوزاد نارس یا کم‌وزن ممکن است استرس عاطفی و اضطراب بیش از حد را تجربه کنند. علت این استرس، عدم‌اطمینان والدین و مواجهه با چالش­‌های مراقبت از یک نوزاد شکننده است که آگاهی آنان از روند درمان، این مشکلات را مرتفع می­‌سازد. به همین منظور، در پلتفرم آنلاین بهداشت تی­‌وی، مراحل و پیگیری­‌هایی که لازم است والدین دراین‌خصوص از آن­‌ها آگاه باشند، در دو قسمت به‌تفصیل، آموزش داده‌­ایم.

مراقبت خانواده محور

مراقبت خانواده محور در بخش مراقبت‌­های ویژه نوزادان، والدین را تشویق می‌­کند تا نقش فعالی در مراقبت از نوزاد خود داشته باشند. به‌­این‌­ترتیب، والدین می‌­توانند در توانایی خود برای مراقبت از فرزندشان، اطمینان بیشتری حاصل نمایند و در تصمیم‌­گیری­‌های مراقبتی – بهداشتی کودک خود، مشارکت بیشتری با گروه پزشکان و پرستاران داشته باشند.

برای کاهش اضطراب و نگرانی­‌های والدین سعی کرده‌­ایم تا در دوره مراقبت و نگهداری از نوزادان نارس، اطلاعاتی درباره شرایط نوزادان نارس، مشکلات حاد و بعدی آن‌­ها و همچنین خدمات بخش‌­های مراقبت ویژه نوزادان، ارائه دهیم.

عناوین و فهرست مندرجات فیلم عملی مراقبت و نگهداری از نوزادان نارس، در پلتفرم آموزشی بهداشت تی‌­وی ارائه شده‌­اند. همچنین، عناوین مفصل‌­تر، در حدود سه ساعت کتاب صوتی – تصویری، در بخش ویدئو بوک وب­سایت بهداشت تی­‌وی، در دسترس هستند.