ویروس هرپس سیمپلکس
زمانی که ویروس هرپس سیمپلکس (Herpes simplex) برای اولین‌بار بدن را آلوده می‌کند، باعث ایجاد عفونت دهانی می‌شود. این عفونت اغلب موجب درد لثه‌ها و ایجاد آفت‌های دهانی می‌شود که به آن ژنژیواستوماتیت (Gingivostomatitis) می‌گوییم.
اگر ویروس هرپس سیمپلکس وارد پوست شود، تا آخر عمر به حالت خفته آنجا می‌ماند. اما زمانی که سیستم ایمنی بدن تحت‌فشار است، مثلاً در دوران بیماری، تغییرات هورمونی یا آفتاب‌سوختگی، ممکن است دوباره فعال و باعث ایجاد تبخال شود.
ویروس هرپس سیمپلکس ممکن است در دوران قاعدگی دختران هم فعال شود.
این ویروس به‌شدت واگیردار و حتی قبل از ایجاد تاول‌ها هم قابل‌انتقال است.
علائم ابتلا به تبخال دهان
- درد دهان درد لب‌ها، لثه‌ها و گلو
- تورم و قرمزی پوست داخل دهان و ایجاد تاول‌ها و آفت‌های بسیار ریز در دهان
کودکان ممکن است علاوه بر موارد بالا، علائم زیر را هم داشته باشند:
- اجتناب از خوردن و آشامیدن و افزایش آب دهان
- تحریک‌پذیری و گریۀ زیاد
- تب و بزرگ‌شدن غدد لنفاوی
علائم تبخال معمولاً طی ۳-۴ روز برطرف می‌شوند و بعد از ۷-۱۰ روز به طور کامل و بدون باقی‌گذاشتن جای زخم، بهبود می‌یابند.
عوارض تبخال دهان
مهم‌ترین عارضۀ تبخال دهان، ناتوانی در نوشیدن مایعات و کم‌آبی بدن است. چراکه التهاب دهان (ژنژیواستوماتیت)، خوردن و قورت‌دادن را دردناک و دشوار می‌سازد.
از جمله نشانه‌های کم‌آبی بدن عبارت‌اند از:
- کم‌شدن دفع ادرار یا نداشتن ادرار
- رنگ‌پریدگی
- گودافتادن زیر چشم‌ها
- سردی دست‌وپا
- خواب‌آلودگی
- بدخلقی
به‌ندرت هم پیش می‌آید که ویروس هرپس سیمپلکس باعث بیماری ورم مغز می‌شود. ورم مغز می‌تواند تغییرات رفتاری، خواب‌آلودگی و تشنج ناشی از تب را به دنبال داشته باشد.
افرادی که به دلیل بیماری یا مصرف دارو، دچار ضعف سیستم ایمنی هستند، بیشتر از سایرین در معرض ابتلا به تبخال دهانی و ورم مغز قرار دارند.
* کودکان زیر ۳ ماه نیز به‌شدت در معرض ابتلا به این ویروس هستند.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنید؟
اصولاً نیازی نیست افراد بزرگسال برای درمان تبخال به پزشک مراجعه کنند. اما اگر علائم زیر را در کودکتان مشاهده کردید، حتماً او را نزد پزشک ببرید.
اگر فرزندتان:
- ناخوش است.
- چیزی نمی‌خورد.
- دچار کم‌آبی شده است (به علائم بالا توجه کنید).
- آشفته، خواب‌آلود و رفتارش نگران‌کننده است.
- بعد از گذشت چند روز تبخالش خوب نشده است.
راه‌های درمان
برای کاهش درد می‌توانید استامینوفن مصرف کنید.
همچنین می‌توانید برای تسکین درد، ترکیبات موضعی مانند ژل لیگنوکائین ۲% یا دهانشویه لیگنوکائین و کلرهگزیدین را مستقیماً در دهان استعمال کنید (استفاده از این داروها برای کودکان خردسال و کوچک‌تر ممنوع است).
سعی کنید هر زمان می‌توانید مایعات حتی به مقدار کم مصرف کنید. می‌توانید به کودکان محلول او آر اس مانند گاسترولیت یا هیدرالیت بدهید.
اگر کودکتان شیرخوار است و شیرخشک می‌خورد، می‌توانید تا زمان بهبود تبخال با فنجان و قاشق به او شیر بدهید. اگر شیر نمی‌خورد، سعی کنید غذاهای نرم به او بدهید.
درصورتی‌که تبخال شدید باشد یا پزشک تشخیص دهد که ممکن است عفونت کند، داروهای ضدویروس مانند قرص آسیکلوویر تجویز کند.
پیشگیری از بروز تبخال
وقتی یکی از اعضای خانواده‌تان تبخال می‌زند، سایر افراد خانواده نباید به تاول‌های او دست بزنند.
همچنین، باید از ناخن‌گیر، لیوان و حولۀ جداگانه استفاده کند.
همراهان گرامی،
وب‌سایت بهداشت تی‌وی، پلتفرم آموزشی ویدئویی محور است که دوره‌های آموزشی در حوزۀ سلامت خانواده، تولید و عرضه می‌نماید. پیشنهاد می‌کنیم با مراجعه به این وب‌سایت از محتوای مفید این دوره‌ها بهره‌مند شوید.
