مراقبت آغوشی، نوعی روش مراقبتی طبیعی، آسان و عاطفی است که طی آن نوزاد بر روی سینه والدین بخصوص مادر در تماس پوست با پوست قرار می‌گیرد.
در سال‌های اخیر، فواید این کار برای نوزادان در مطالعات متعددی اثبات شده است. این روش به‌ویژه در بهبود و مراقبت از نوزادان نارس و کم‌وزن با وزن کمتر از ۲۵۰۰ گرم، بسیار مفید است و به‌عنوان روشی درمانی و تکمیلی، به طور مؤثر کاربرد دارد.
زمانی که نوزاد، نارس و یا با وزن کم به دنیا می‌آید، اغلب برقراری ارتباط بین والدین و نوزاد به تأخیر می‌افتد و این امر برای والدین نگران‌کننده است. وجود تجهیزات متعدد در بخش مراقبت ویژه نوزادان، مانع بزرگی برای برقراری ارتباط زودرس بین نوزاد و والدین تلقی می‌شود. اما امروزه، این نگرانی‌ها با روش مراقبت آغوشی به میزان قابل‌توجهی کاهش می‌یابد و لمس نوزاد و ارتباط چشمی والدین با او، باعث ایجاد رابطه عاطفی بیشتر و زودتر می‌شود. به‌این‌ترتیب، والدین می‌توانند این وضعیت را به فرصتی برای کشف خصوصیات رفتاری نوزاد خود مبدل سازند.
نحوۀ اجرای روش مراقبت آغوشی
در روش مراقبت آغوشی، نخست، کارکنان بیمارستان به والدین کمک می‌کنند تا نوزاد پوشک شده خود را از تخت یا انکوباتور بردارند و برای برقراری تماس پوست با پوست، او را در وضعیت خوابیده روی قفسه سینه خود بگذارند. اما به‌تدریج، والدین به‌تنهایی قادر به انجام این کار در بیمارستان و یا ادامه آن در منزل خواهند بود. وقتی نوزاد روی سینه والدین به‌خصوص مادر قرار می‌گیرد، آرام می‌شود، خود را جمع می‌کند و به خواب می‌رود یا حتی ممکن است مشغول شیر خوردن شود. مراقبت آغوشی با ایجاد محیطی مناسب سبب خوابی عمیق و طولانی‌تر برای نوزاد می‌شود. به‌طوری‌که عوامل تحریک‌کننده و آسیب‌رسان مانند سروصدای بلند، نور زیاد و حتی خون‌گیری از پاشنه پا و سایر عوامل، او را کمتر آزار می‌دهند.
مزایای این کار برای والدین
مادرانی که از روش مراقبت آغوشی برای نوزاد بستری شده خود استفاده می‌کنند، اعتمادبه‌نفس بیشتری در زمینه تغذیه با شیر مادر و مراقبت از نوزاد به دست می‌آورند. همچنین، این نوع ارتباط سبب کاهش تنش و اضطراب در والدین و رفع احساس اندوه و گناه آنان می‌شود؛ چراکه اغلب والدین این احساس را دارند که این بهترین کاری بوده که می‌توانستند برای نوزاد خود انجام دهند. زمانی که مادر یا پدر، این نوع تماس عاشقانه را تجربه می‌کند، می‌داند که در حال انجام کاری خاص برای نوزاد خود است؛ کاری که هیچ فرد دیگری به‌خوبی آنان، قادر به انجام آن نیست.
فواید بی‌نظیر مراقبت آغوشی برای نوزاد
افزایش ثبات فیزیولوژیکی
مراقبت آغوشی اثرات قابل‌توجهی بر ثبات فیزیولوژیکی نوزاد دارد. تماس نزدیک و گرمای حاصل از تماس پوست با پوست، دمای بدن نوزاد را تنظیم می‌کند، موجب تثبیت ضربان قلب او می‌شود و به رشد ریتم تنفسی او کمک می‌کند. این تثبیت، خطر هیپوترمی، آپنه و برادی‌کاردی را کاهش می‌دهد و منجر به ارتقا سلامت و بهبود سریع‌تر نوزاد می‌شود.
افزایش پیوند و دلبستگی
تماس پوست با پوست باعث ایجاد پیوندی قوی بین مراقب و نوزاد می‌شود. لمس محبت‌آمیز همراه با تماس چشمی و صداهای آرام‌بخش، محیطی امن و آرام برای نوزاد ایجاد می‌کنند. این دلبستگی باعث ترشح اکسی‌توسین، هورمون مسئول احساس عشق و اعتماد در نوزاد می‌شود. در نتیجه، ارتباط عاطفی سالم بین کودک و مراقب شکل می‌گیرد.
بهبود رشد عصبی
مراقبت آغوشی، تأثیری مثبت بر رشد عصبی نوزاد دارد. لمس نوزاد از سوی مراقب، ترشح اندورفین را افزایش می‌دهد و به کاهش درد و استرس، کمک می‌کند. بعلاوه، این تحریک باعث تولید میلین می‌شود؛ ماده‌ای که اتصال مغز را تقویت و به رشد شناختی کمک می‌کند. مراقب می‌تواند با مراقبت و در آغوش گرفتن منظم نوزاد، تأثیری طولانی‌مدت و مثبت بر سیستم عصبی او بگذارد.
تقویت سیستم ایمنی
نتایج مطالعات نشان می‌دهند که تماس پوست با پوست، سیستم ایمنی نوزاد را تقویت می‌کند. پوست مادر حاوی یک میکروبیوم منحصربه‌فرد است که باکتری‌های مفید را به بدن نوزاد منتقل و سیستم ایمنی او را تقویت می‌کند. این میکروبیوم در محافظت از بدن نوزاد در برابر عفونت‌ها مؤثر است و احتمال ابتلا به آلرژی و آسم را در آینده کاهش می‌دهد. بنابراین، مراقبت آغوشی نقش مهمی در بهبود سلامت کودک دارد.
تسهیل موفقیت در شیردهی
مراقبت آغوشی با ترویج شروع زودهنگام و بهبود تولید شیر موجب تسهیل شیردهی موفق می‌شود. نزدیکی فیزیکی و آزادشدن هورمون اکسی‌توسین در حین تماس پوست با پوست، رفلکس‌های نوزادی را تحریک می‌کنند و احتمال شیردهی موفقیت‌آمیز را افزایش می‌دهند. علاوه بر این، پیوند ایجاد شده از طریق مراقبت آغوشی، اعتمادبه‌نفس و ارتباط عاطفی مادر را افزایش می‌دهد و موجب می‌شود مادر و نوزاد، تجربه‌ای مثبت‌تر از شیردهی داشته باشند.
وقتی صحبت از سلامتی و بهبودی نوزاد به میان می‌آید، فواید و مزایای مراقبت آغوشی غیرقابل‌انکار است. مراقبان می‌توانند با اولویت‌دادن به تماس پوست با پوست، اثرات مثبت فیزیولوژیکی، روانی و عاطفی بر نوزاد داشته باشند. مراقبت آغوشی از تثبیت علائم حیاتی گرفته تا تقویت پیوند و دلبستگی، کمک به رشد عصبی، تقویت عملکرد ایمنی و تسهیل موفقیت در شیردهی، به‌عنوان رویکردی جامع برای پرورش نوزاد تلقی می‌شود.
آموزش والدین و مراقبان پیرامون قدرت اعجاب‌انگیز و دگرگون‌کننده مراقبت آغوشی، بسیار مهم است. این آگاهی آنان را قادر می‌سازد تا این تمرین ساده و درعین‌حال عمیق را برای رفاه حال همه نوزادان، به کار گیرند.
پیرو اهمیت فراوان مراقبت آغوشی، وظیفۀ خود دانستیم تا با تولید مجموعه‌ای کاربردی پیرامون این موضوع، اطلاعات لازم را در اختیارتان قرار دهیم. عناوین و فهرست مندرجات دوره مفید مراقبت آغوشی را می‌توانید در وب‌سایت بهداشت تی‌وی مشاهده نمایید. علاوه بر این، می‌توانید ویدئو بوک این مجموعه را در بخش کتاب‌های صورتی – تصویری (ویدئو بوک) این پلتفرم، ببینید و گوش دهید.
