بسیاری از عوامل و بیماری‌ها ممکن است کلیه‌های کودک را به طور ناگهانی از کار بیندازند؛ عفونت‌ها، اختلال در گردش خون، جراحی یا مصرف داروها یا سایر موادی که برای کلیه‌ها ضرر دارند. آسیبی که در این شرایط به کلیه‌ها وارد می‌شود، نارسایی حاد کلیه (Acute kidney injury) نام دارد.
- این نارسایی اغلب در اثر کاهش ناگهانی در جریان خون و/ یا اکسیژن کلیه‌ها ایجاد می‌شود.
- کودک در صورت ابتلا به نارسایی حاد کلیه باید در بیمارستان بستری شود. این بیماری، قابل‌درمان است و در بسیاری از موارد، کلیه‌ها بهبود پیدا می‌کنند.
علائم نارسایی حاد کلیه
علائم نارسایی حاد کلیه طی چند ساعت تا چند روز به طور ناگهانی ظاهر می‌شوند. نشانه‌های این بیماری به علت زمینه‌ای آن بستگی دارند، اما برخی از شایع‌ترین علائم آن عبارت‌اند از:
- خونریزی (شدید)
- تب
- بثورات پوستی
- اسهال خونی
- استفراغ شدید
- دل‌درد
- احتباس ادرار یا تکرر ادرار
- رنگ‌پریدگی
- ورم بافت‌ها
- پف دور چشم‌ها
- تودۀ شکمی قابل‌مشاهده
اگر علائم زیر را در فرزندتان مشاهده می‌کنید، به‌احتمال بسیار زیاد در معرض خطر ابتلا به نارسایی حاد کلیه قرار دارد:
- ابتلا به عفونت در روزهای اخیر
- کم‌آبی بدن
- جراحی در روزها یا هفته‌های اخیر
- ضربۀ جسمی
- قرارگیری در معرض فلزات سنگین یا حلال‌های سمی
عوامل بروز نارسایی حاد کلیه
این نارسایی اغلب در اثر کاهش ناگهانی در جریان خون و/ یا اکسیژن کلیه‌ها ایجاد می‌شود که ممکن است عوامل زیر در بروز آن نقش داشته باشند:
- تصادف
- جراحی
- عارضه‌ای که جریان خون را متوقف می‌کند، مانند ایست قلبی
علاوه بر این، موارد زیر هم در بروز آن نقش دارند:
- مصرف داروهای خاصی که ممکن است برای کلیه‌ها مضر باشند.
- آسیب‌دیدن شکم یا کمر، مثلاً در اثر تصادف هنگام اسکی یا تصادف هنگام دوچرخه‌سواری که در نتیجۀ آن کودک روی دسته‌های دوچرخه بیفتد.
- وجود انسداد یا گرفتگی در مجاری ادراری، مثلاً بر اثر وجود سنگ کلیه که مانع از دفع ادرار می‌شود.
- ابتلا به عفونتی مانند سندرم همولیتیک اورمیک (Hemolytic uremic syndrome) که معمولاً بر اثر وجود باکتری E. coli بروز پیدا می‌کند و موجب انسداد ساختارها و رگ‌های خونی در کلیه‌ها می‌شود.
- فرزندتان با ناهنجاری‌های عروق خونی متولد شده است که ورود جریان خون به کلیه‌ها را متوقف می‌کنند.
- کودکتان به بیماری یا عارضۀ دیگری مانند گلومرولونفریت (Glomerulonephritis) یا لوپوس (Lupus) مبتلا است که باعث آسیب کلیه‌ها می‌شوند.
راه‌های تشخیص این بیماری در کودکان
اولین مرحله برای درمان فرزندتان، تشخیص دقیق و کامل است و برای اینکه کلیه‌ها، آسیب کمتری ببینند، این نارسایی باید خیلی زود تشخیص داده شود. پزشک احتمالاً آزمایش‌های زیر را تجویز خواهد کرد:
آزمایش خون، ادرار و آزمایش‌های دیگر برای تشخیص عملکرد کلیه‌ها
تشخیص عملکرد کلیه‌ها به دو روش صورت می‌گیرد: اندازه‌گیری سطح کراتین و میزان فیلتراسیون گلومرولی (GFR-Glomerular filtration rate)
- کراتین ماده‌ای زائد است که متناسب با تودۀ عضلانی در بدن تولید می‌شود. این ماده فقط از طریق کلیه‌ها دفع می‌شود و میزان آن را می‌توان با انجام یک آزمایش خون ساده تعیین کرد. اگر فرزندتان به نارسایی حاد کلیه مبتلا شود، میزان کراتین بدنش به‌سرعت بالا می‌رود.
- فیلتراسیون گلومرولی (GFR) که معیاری برای اندازه‌گیری عملکرد کلیه‌ها برای تصفیۀ خون است.
تصویربرداری برای بررسی انسداد مجاری ادراری
- عکس‌برداری اشعه ایکس شکم: پرتوهای نامرئی انرژی الکترومغناطیسی، تصاویری از بافت‌های داخلی، استخوان‌ها و اندام‌ها را روی فیلم ارائه می‌دهند.
- سونوگرافی کلیه‌ها: آزمایشی بدون درد و غیرتهاجمی است که طی آن، یک مبدل از روی کلیه‌های فرزندتان، عبور و امواج صوتی تولید می‌کند که تصویری از داخل کلیه‌ها روی صفحه‌نمایش ویدئویی نشان می‌دهد. با این آزمایش می‌توان سنگ کلیه‌های بزرگ، کیست یا سایر انسدادها یا ناهنجاری‌های کلیه را تشخیص داد.
- اسکن پزشکی هسته‌ای: آزمایشی غیرتهاجمی و بدون درد است که اطلاعاتی مهم پیرامون سلامت فرزندتان ارائه می‌دهد. در پزشکی هسته‌ای، برای مدت کوتاهی از رادیو داروها و دوربین‌های تخصصی برای ثبت تصاویری از بدن انسان استفاده می‌شود.
بیوپسی کلیه
در این روش، نمونه‌هایی از بافت‌های کلیه (با سوزن یا هنگام جراحی) برداشته و زیر میکروسکوپ بررسی می‌شوند.
متخصصان پس از انجام تمام آزمایش‌های ضروری، وضعیت فرزندتان را بررسی می‌کنند. سپس نتایج را با شما در میان می‌گذارند و بهترین روش درمانی را پیشنهاد می‌دهند.
راه‌های درمان این بیماری
درمان نارسایی حاد کلیه معمولاً مستلزم سه اقدام است:
تثبیت وضعیت سلامت کودک
برای انجام این کار پزشک ممکن است:
- فرزندتان را با داروهای ادرارآور (دیورتیک‌ها) (Diuretics) و/ یا مایعات داخل وریدی ( Intravenous (IV) fluids) درمان کند تا میزان مایعات و مواد معدنی در خون او به تعادل برسند.
- یا تجویز آنتی‌بیوتیک، عفونت‌ها را درمان کند.
- فشارخون او را ثابت نگه دارد.
درمان علت زمینه‌ای این نارسایی
این درمان با اقدامات زیر صورت می‌گیرد:
- ازبین‌بردن انسداد یا گرفتگی
- توقف مصرف داروهایی که احتمال می‌رود باعث نارسایی حاد کلیه شوند.
- مصرف داروهایی برای درمان علت زمینه‌ای
چه آینده‌ای در انتظار کودک مبتلا به نارسایی حاد کلیه است؟
نارسایی حاد کلیه در بیشتر کودکان درمان می‌شود. درصورتی‌که فرزندتان به نارسایی حاد کلیه مبتلا شود، مراقبت از کلیه‌ها باید جزء اقدامات دائمی در روتین مراقبت از سلامتی او قرار گیرد. پزشک باید فشارخون او را اندازه‌گیری کند و فرزندتان باید هر سال، آزمایش ادرار دهد تا از عملکرد درست کلیه‌ها، اطمینان حاصل شود. پزشک او ممکن است توصیه کند تا فرزندتان تحت‌نظر متخصص کلیه و مجاری ادراری قرار گیرد.
در برخی از موارد حاد نارسایی کلیه، به‌خصوص اگر فرزندتان به بیماری یا عارضۀ دیگری مبتلا است، کلیه‌ها ممکن است نتوانند مثل قبل به‌خوبی کار کنند و درنتیجه، فرزندتان مجبور شود برای مدت طولانی دیالیز کند و/ یا پیوند کلیه داشته باشد.
والدین عزیز،
وب‌سایت بهداشت تی‌وی، پلتفرمی ویدئو محور در حوزۀ ارتقای دانش سلامت خانواده است که دوره‌هایی مفید و کاربردی در راستای بهبود سلامت جامعه، تولید و عرضه می‌نماید. پیشنهاد می‌کنیم در صورت تمایل، به این وب‌سایت مراجعه فرمایید و از تماشای فیلم‌های آموزشی در جهت اتقای دانش و آگاهی خود، بهره ببرید.
