توصیه‌هایی جهت بهبود بعد از سزارین در شش هفتۀ اول

سزارین (C-section) یک روش جراحی برای زایمان است که طی آن از روی شکم به داخل رحم، برشی ایجاد می‌شود. ازآنجایی‌که سزارین، نوعی جراحی است و بعد از زایمان باید به‌شدت از خودتان و نوزاد مراقبت کنید، پیشنهاد می‌کنیم راهکارهای ارائه شده در این مقاله را بادقت مطالعه کنید. هرچند که مراقبت از زخم سزارین و عدم انجام فعالیت‌های شدید برای بهبود بعد از زایمان بسیار مؤثر هستند، اما توجه به نکات زیر در بهبود هرچه سریع‌تر بعد از زایمان سزارین به شما کمک خواهد کرد.

بازگشت به خانه بعد از زایمان سزارین

بعد از زایمان سزارین حدود 3-5 روز در بیمارستان بستری خواهید بود. البته تعداد روزهای بستری در هر بیمارستان‌، متفاوت است. گاهی روند بهبودی بعد از زایمان نیز در تعداد روزهای بستری در بیمارستان نقش دارد.

باتوجه‌به شرایط بعضی از بیمارستان‌ها می‌توانید زودتر (72 ساعت بعد از زایمان) به خانه بروید و از خودتان مراقبت کنید. برای آگاهی از شرایط بیمارستان، می‌توانید از یک پرستار یا ماما سؤال کنید.

سزارین، عمل سنگین و دشواری است، پس باید بیشتر مراقب خودتان باشید تا سریع‌تر بهبود پیدا کنید. در بعضی از کشورها رسم است که مادر در 6 هفتۀ اول بعد از زایمان در خانه می‌ماند و استراحت می‌کند. درهرحال، در هفته‌های اول بعد از زایمان به خودتان سخت نگیرید و با خودتان مهربان باشید.

احساسات مادر بعد از زایمان سزارین

بعضی از ماردان، مشکلی با زایمان سزارین ندارند و برخی دیگر ناراحت می‌شوند که نمی‌توانند زایمان طبیعی داشته باشند.

اگر مجبور شوید زایمان اورژانسی (خارج از برنامه) داشته باشید، گاهی در اثر تغییر در برنامه دچار هول و هراس می‌شوید. اما بدانید هر احساسی داشته باشید، طبیعی است؛ فقط باید پذیرای احساساتتان باشید. البته حرف‌زدن با فردی قابل‌اعتماد نیز بسیار مؤثر است.

مراقبت‌های پس از زایمان سزارین

خونریزی بعد از زایمان 

پس از زایمان سزارین، خونریزی خواهید داشت. منبع این خونریزی، محل اتصال جفت به دیوارۀ رحم است. این خونریزی، رویدادی طبیعی است و جای نگرانی وجود ندارد.

در مدتی که خونریزی دارید، باید تعداد زیادی پد (نوار) بهداشتی برای بیمارستان و خانه تهیه کنید. 6 هفتۀ اول بعد از زایمان نباید از تامپون استفاده کنید.

در هفته‌های اول ممکن است خونریزی مثل دوران قاعدگی، بسیار شدید باشد. حتی احتمال دارد بعد از ورزش‌کردن، بیدارشدن از خواب و پس از شیردادن به نوزاد نیز خونریزی زیادی داشته باشید. احتمال خروج لخته خون نیز وجود دارد. اگر به مدت یک ساعت خونریزی شدیدی داشتید و لخته‌های خون بسیاری مشاهده کردید، به پزشک، ماما، یا پرستار خود اطلاع دهید.

خونریزی واژن یک هفته بعد از زایمان به‌تدریج کمتر می‌شود و رنگ آن از زرشکی به قهوه‌ای یا سفید مایل به زرد تغییر خواهد کرد. در روزهای آخر خونریزی می‌توانید به‌جای پد بهداشتی از پد روزانه استفاده کنید. این خونریزی ممکن است تا 6 هفته ادامه داشته باشد.

در صورت مشاهدۀ هریک از مشکلات زیر، بلافاصله پزشک، ماما یا پرستار را در جریان قرار دهید:

• خونریزی به‌جای کم‌شدن، بیشتر شود.
• در روزهای اول بعد از زایمان، ناگهان، مقدار زیادی خون از دست دهید یا لخته‌های خون بسیاری مشاهده کنید.
• خونریزی با بوی بد همراه باشد.
• احساس ناراحتی یا درد در رحم داشته باشید.
• خونریزی همچنان بعد از 6 هفته ادامه یابد.

تسکین درد سزارین

در روزهای اول بعد از زایمان سزارین می‌توانید مسکن مصرف کنید. توصیه می‌کنیم قبل از مصرف مسکن با پزشک یا ماما مشورت کنید، به‌خصوص اگر به نوزادتان شیر می‌دهید. به گفتۀ بعضی از مادران، کارهایی مانند سرفه، خنده و دوش‌گرفتن در هفته‌های اول بعد از زایمان باعث ایجاد درد و ناراحتی می‌شوند.

مراقبت از زخم سزارین

برای مراقبت از زخم زایمان سزارین، به نکات زیر توجه کنید:

• بخیۀ سزارین اغلب در امتداد یا زیر خط بیکینی زده می‌شود و به‌ندرت اتفاق می‌افتد که بالا یا پایین شکم زده شود. این بخیه‌ها اغلب جذبی هستند.
• تمیز و خشک نگه‌داشتن زخم از بروز عفونت جلوگیری می‌کند.
• این زخم با پارچه‌ای ضدآب پانسمان می‌شود و می‌توانید در این فاصله دوش بگیرید.
• وقتی‌که پانسمان را برداشتید، می‌توانید زخم را به‌آرامی با آب بشویید و اطراف آن را با حوله خشک کنید. بهتر است روی آن را نپوشانید تا خودش خشک شود. اگر بخیه زیر خط شکم زده شده است، بیشتر مراقب باشید؛ چراکه خشک‌ نگه‌داشتن آن سخت‌تر است.
• ممکن است اطراف بخیه‌ها کمی کبود شود. بی‌حسی یا خارش اطراف زخم نیز طبیعی است که بعضی از خانم‌ها مدت بیشتری این عوارض را تجربه می‌کنند.
• لباسی گشاد و نخی برتن کنید تا به زخم فشار وارد نشود.
• حدود 6-10 هفته طول می‌کشد تا زخم به طور کامل بهبود یابد.

اگر اطراف زخم علائم عفونت یعنی درد، قرمزی، تورم، ترشحات بدبو یا بازشدن زخم را مشاهده کردید، هرچه سریع‌تر به مطب پزشک یا ماما مراجعه کنید.

کمک‌گرفتن از دیگران

اگر بعد از زایمان، حال روحی‌تان مساعد نیست یا احساس می‌کنید دچار افسردگی شده‌اید، حتماً با فردی مطمئن حرف بزنید. توصیه می‌کنیم در صورت نیاز به‌خصوص در هفته‌های اول بعد از زایمان از خانواده، دوستان و سایرین کمک بگیرید. مثلاً می‌توانید از آن‌ها درخواست کنید تا خریدتان را انجام دهند یا در انجام کارهای خانه به شما کمک کنند.

بلندکردن، کشیدن و خم‌شدن بعد از زایمان سزارین

در روزهای اول بعد از زایمان، به‌طورقطع برای انجام کارهایی که باید بدنتان را به بالا بکشید، بلند کنید و خم شوید، به کمک دیگران نیاز دارید؛ چراکه این فعالیت‌ها، فشار زیادی به بخیۀ زایمان وارد می‌کنند. مثلاً برای پهن کردن لباس‌ها روی رخت، جارو زدن خانه و انجام سایر کارهای دشوار به کمک دیگران نیاز دارید.

تا بهبودی کامل پس از زایمان سزارین، به‌هیچ‌عنوان لباس‌های شسته و یا کودک نوپا را بلند نکنید (چون وزنش بیشتر از نوزاد است) که باعث درد و ناراحتی شما می‌شوند. اگر کودک نوپا به بغل‌کردن عادت دارد، به روش‌های دیگر به هم نزدیک شوید. مثلاً وقتی نوزاد را در آغوش گرفته‌اید، کودک نوپایتان را کنار خود بنشانید و باهم داستان بخوانید.

رانندگی بعد از زایمان سزارین

پزشکان اغلب توصیه می‌کنند تا بهبود زخم زایمان سزارین یعنی تا زمانی که بتوانید بدون احساس درد شدید، ناگهان ترمز بگیرید (حدود 4-6 هفته بعد از زایمان) از رانندگی خودداری کنید. حتی بهتر است با پزشک یا ماما مشورتی داشته باشید که از چه زمانی می‌توانید رانندگی را شروع کنید.

قبل از رانندگی، شرایط بیمۀ ماشین را بررسی کنید؛ چراکه اگر پزشک، رانندگی را برای شما ممنوع کند، در صورت بروز حادثه، بعضی از شرکت‌های بیمه هیچ‌گونه خسارتی متقبل نمی‌شوند.

ورزش‌کردن‌، غذاخوردن و خوابیدن بعد از زایمان سزارین

پیاده‌روی روزانه به بهبود وضعیت روحی و جسمی شما کمک می‌کند. می‌توانید با 5 دقیقه پیاده‌روی در اطراف خانه شروع کنید. حتی می‌توانید از یک فیزیوتراپیست بپرسید که کدام تمرینات ورزشی برای بهبود شما مناسب هستند.

مصرف غذاها و نوشیدنی‌های سالم نیز به بهبود حالتان کمک می‌کند. غذاهایی که فیبر زیادی دارند و برای جلوگیری از یبوست مفید هستند – مانند غلات، میوه‌ و سبزی‌ها را مصرف کنید. نوشیدن آب نیز بسیار مهم است به‌خصوص اگر به نوزاد شیر می‌دهید.

تا جایی ‌که می‌توانید استراحت کنید. وقتی‌که نوزاد خواب است، شما هم بخوابید و استراحت کنید و به‌خاطر انجام‌ندادن کارهای خانه احساس عذاب وجدان و ناراحتی نداشته باشید؛ سلامت و حال خودتان و نوزاد اولویت دارند.

روابط خانوادگی و دوستانه بعد از زایمان سزارین

در هفته‌های اول بعد از زایمان، رابطۀ عاطفی و جنسی که با همسرتان دارید، نسبت به قبل تفاوت خواهد داشت. شاید هفته‌ها یا حتی ماه‌ها طول بکشد تا دوباره به رابطۀ جنسی اشتیاق پیدا کنید. بهتر است رابطۀ جنسی را تا زمانی که از هر لحاظ آماده نشده‌اید، به تعویق بیندازید.

احتمالاً بعد از تولد نوزاد دوستان جدیدی پیدا می‌کنید. بسیاری از خانم‌ها در دو ماه اول بعد از زایمان در گروه‌های مادران عضو می‌شوند. درچت خصوصی یا در گروه‌ها با خانم‌هایی که تجربۀ مشابه شما دارند، صحبتی داشته باشید تا آرامش و اطمینان بیشتری به‌دست آورید.

شیردهی به نوزاد بعد از زایمان سزارین

توصیه می‌کنیم پوزیشن‌های مختلفی را برای شیردادن به نوزاد امتحان کنید تا نوزاد را در بهترین و راحت‌ترین حالت شیر دهید. وقتی‌که در بیمارستان بستری هستید، از ماما درخواست کنید تا پوزیشن‌های مختلف شیردهی را به شما آموزش دهد. اگر به کمک بیشتری نیاز دارید می‌توانید به فیلم‌های آموزشی پوزیشن‌های شیردهی در پلتفرم ویدیویی بهداشت تی وی به آدرس  www.behdasht.tv  مراجعه بفرمایید.

پوزیشن‌های زیر برای شیردادن به نوزاد مناسب هستند:

• بنشینید و یک متکا روی دامان (شکم و ران) خود قرار دهید تا تکیه‌گاهی برای نوزاد و محافظی برای بخیۀ زایمان باشد.
• به بغل دراز بکشید.
• (سر، گردن و شانه‌های) نوزاد را زیربغل خود قرار دهید طوری که پاهای نوزاد به پشت شما باشند؛ این حالت، «وضعیت توپ فوتبال» نام دارد.

چکاپ هفتۀ ششم

در هفتۀ ششم بعد از بارداری، پزشک، ماما یا پرستار وضعیت سلامت شما و نوزاد را بررسی خواهد کرد.

در این ملاقات می‌توانید اگر سوالی دارید، آن را مطرح کنید: مثلاً چرا زایمان سزارین داشتید یا اگر بخواهید دوباره باردار شوید، به چه روش‌هایی می‌توانید زایمان کنید؟ توصیه می‌کنیم بین زایمان‌های خود فاصله بیندازید تا بدن فرصت بهبودی داشته باشد. می‌توانید دربارۀ تنظیم خانواده و رشد کودک از پزشک یا ماما اطلاعات مفیدی به دست آورید.