ابهام‌زدایی از زردی در نوزادان
آگاهی و دانش لازم برای تشخیص به هنگام و درمان موثر زردی
زردی چیست؟
زردی به تغییر رنگ زرد پوست و سفیدی چشم به دلیل افزایش سطح بیلی‌روبین در جریان خون اشاره دارد. بیلی‌روبین رنگ‌دانه‌ای است که هنگام تجزیه گلبول‌های قرمز آزاد می‌شود و به طور معمول توسط کبد پردازش می‌شود. اما در نوزادان، کبد نابالغ نمی‌تواند به‌اندازه کافی سریع بیلی‌روبین را از بین ببرد و باعث تجمع آن می‌شود.
شیوع زردی نوزادان
بیش از 50 درصد از همه نوزادان دچار زردی می شوند که معمولاً بین 2 تا 4 روزگی شروع می شود. نوزادان نارس در معرض خطر بیشتری هستند. زردی اغلب تا 1-2 هفته با بالغ شدن کبد برطرف می شود. زردی خفیف با سطوح بیلی روبین زیر 12-15 میلی گرم در دسی لیتر شایع و بی ضرر است. اما غلظت های بالاتر مستلزم نظارت و مداخله سریع و پیگیری تا رفع آن ضروری است و در صورت مداوای خانگی و غیر پزشکی می تواند آسیب های مهم و غیر قابل جبرانی را در شیرخواران به وجودآورد.
تشخیص زردی
به دنبال زردی در صورت، شکم، دست‌ها و پاها و بخصوص سفیدی چشم‌ها باشید که سرتاپا پیش می‌رود. نوزادان باید در نور طبیعی روشن به طور کامل معاینه شوند و به‌آرامی فشار داده شوند تا تفاوت رنگ پوست مشخص شود. پزشکان از بیلی‌روبین متر غیرتهاجمی پوستی برای تعیین کمیت سطوح استفاده می‌کنند. ردیابی پیشرفت به تعیین نیازهای درمانی کمک می‌کند.
زردشدن رنگ پوست نوزادان در هفته اول عمر شایع است و رنگ زرد را در قسمت سفیدی چشم خیلی راحت‌تر می‌توان مشاهده کرد.
شایع‌ترین نوع زردی در نوزادان، زردی فیزیولوژیک است که طبیعی است و معمولاً روز دوم یا سوم تولد ظاهر شده و روز دهم برطرف می‌شود. علت زردی فیزیولوژیک آن است که گلبول‌های قرمز جنینی که نوزاد بعد از تولد به آنها نیاز ندارد سریع‌تر از آن حدی که کبد او بتواند از عهده آنها برآید شکسته می‌شوند و ماده‌ای به نام بیلی‌روبین در خون ایجاد می‌شود که موجب زردی نوزاد می‌گردد.
همچنان که کبد نوزاد کامل می‌شود زردی هم کم‌کم کاهش می‌یابد بیلی‌روبین عمدتاً از طریق مدفوع دفع می‌شود نه از طریق ادرار پس‌دادن آب به نوزاد لزومی ندارد و به کاهش سطح بیلی‌روبین در خون کمکی نمی‌کند؛ اما آغوز که ملین است و به دفع مدفوع اولیه نوزاد کمک می‌کند، باعث دفع این ماده از بدن نوزاد شده و زردی او را کاهش می‌دهد.
گاهی زردی ممکن است به دلیل ماهیت خود شیر مادر باشد و کاملاً بی‌ضرر و حتی برای نوزاد فوایدی دارد. ممکن است آنتی‌اکسیدان به مدت چند هفته تا چند ماه طول بکشد و باید شیرخوار مورد معاینه و بررسی پزشک قرار گیرد. زردی در زمان تولد و یا روز اول دیده می‌شود معمولاً غیرطبیعی است و نیاز به بررسی پزشکی دارد و غالباً به تغذیه ارتباطی ندارد بالاتر از حداکثر زردی هفته اول تولد ممکن است به دلیل دریافت شیر ناکافی باشد و مادر باید مکرر به شیردهی بپردازد. اگر نوزاد خواب‌آلود است، با نظر پزشک شیر دوشیده شده به او می‌دهند دادن آب یا آب‌قند نه‌تنها کمکی به کاهش زردی نمی‌کند بلکه مصرف شیر مادر را نیز کم می‌نماید.
علل اساسی زردی در نوزادان
درحالی‌که زردی علل بالقوه زیادی دارد، عوامل شایع عبارت‌اند از:
-عدم بلوغ فیزیولوژیکی عملکرد کبد
-تجزیه بیش از حد گلبول‌های قرمز خون
–مشکلات شیردهی
-عدم تطابق گروه خونی مادر و نوزاد
– عوامل ژنتیکی مانند کمبود G6PD
-عفونت‌های نوزادان
یک متخصص اطفال می‌تواند شرایط زمینه‌ای یا عوامل خطری که نیاز به هوشیاری دارند را شناسایی کند. علل از طریق آزمایش خون، سابقه خانوادگی و معاینه فیزیکی تشخیص داده می‌شوند.
گزینه‌های دیگر درمان
تغذیه مکرر با شیر مادر – اطمینان از هیدراتاسیون و دریافت کالری کافی به تخلیه بیلی‌روبین از روده و ترویج مدفوع کمک می‌کند که بیلی‌روبین را از بین می‌برد. 8 تا 12 بار در روز با شیر مادر تغذیه کنید یااگر با شیر خشک تغذیه می شود از آن بهره مند شود.
قرارگرفتن در معرض نور خورشید – طول‌موج‌های خاص نور بیلی‌روبین را به اشکالی تبدیل می‌کند که بدن می‌تواند دفع کند. قرارگرفتن پوست در معرض نور خورشید یا نورهای خاص کمک می‌کند.
افزایش مایعات – هیدراتاسیون به ازبین‌بردن زردی کمک می‌کند بااین‌حال، برخی از نوزادان نیاز به مایعات داخل وریدی دارند.
انتقال خون تبادل خون – با سطوح خطرناک بالا، تبادل خون ممکن است به‌سرعت بیلی‌روبین را کاهش دهد.
و اما نور و دستگاه‌های فتوتراپی
نور و دستگاه‌های فتوتراپی درمان‌های رایجی در کاهش زردی هستند. ردیابی ورودی/خروجی و وزن کم‌آبی را آزمایش مشخص می‌کند. ممکن است برای موارد پرخطر که شیرخواران نیاز به درمان شدید دارند، بستری‌شدن در بیمارستان موردنیاز باشد. به‌طورکلی، تشخیص زودهنگام و تغذیه دقیق و نوردرمانی از عوارض زردی جلوگیری می‌کند.
فراموش نکنید از دادن آب‌قند، ترنجبین، شیرخشک، داروهای گیاهی و محلی و تأخیر در مراجعه و معاینه پزشکی اولیه برای تشخیص سطح زردی واقعاً باید پرهیز کرد. زردی نوزاد درحالی‌که ظاهری ترسناک دارد، معمولاً خوش‌خیم و موقتی است و مراقبت‌های مناسب توسط پزشک اطفال انجام می‌شود. با دلسوزی و نظارت پزشکی به‌موقع، می‌توانیم به والدین نگران اطمینان دهیم تا با خیال راحت‌تری این نگرانی بسیار رایج را مدیریت نمایند.
برای کسب اطلاعات جامع و تخصصی در خصوص زردی نوزادان جهت تشخیص بهنگام و درمان مؤثر به دوره آموزش تصویری آشنایی با زردی در وب‌سایت بهداشت تی‌وی مراجعه بفرمایید.
