اگر در دوران بارداری، سردردهای شدید و غیرعادی را تجربه می‌کنید، باید فوراً به پزشک مراجعه نمایید.
آیا سردرد در دوران بارداری طبیعی است؟
بسیاری از افراد در دوران بارداری دچار سردردهای خفیف می‌شوند که در بیشتر مواقع، علت آن تغییرات هورمونی است. این سردردها در ماه‌های اول بارداری بیشتر بروز پیدا می‌کنند.
اگر معمولاً دچار میگرن می‌شوید، به‌احتمال‌زیاد در دوران بارداری، تغییراتی در آن مشاهده می‌کنید. سردردهای میگرنی ممکن است با ورود به سه ماه دوم بهبود یابند چون سطح استروژن بدنتان ثابت می‌شود. در بعضی از خانم‌ها نیز تغییری در سردردهای میگرنی اتفاق نمی‌افتد یا حتی ممکن است شدیدتر شوند. همچنین، ممکن است در هر بارداری، تجربۀ متفاوتی از سردرد داشته باشید.
اما باید بدانید که همیشه هم نوسانات هورمونی باعث سردردهای میگرنی نمی‌شوند. بلکه دلایل دیگری نیز دارند که در ادامه به آن‌ها اشاره می‌کنیم.
سایر دلایل بروز سردرد در دوران بارداری
صرف‌نظر از نوسانات هورمونی، عوامل بسیاری در بروز سردرد نقش دارند. اما ممکن است در دوران بارداری، بیشتر رخ دهند. عواملی مانند:
- کم‌خوابی
- عدم مصرف کافئین مانند قهوه یا چای
- افت قند خون به دلیل غذاخوردن نامنظم
- کم‌آبی بدن
- احساس استرس، اضطراب یا افسردگی
- فشار چشم، به‌خصوص که عضلات چشم‌هایتان در این دوران ضعیف می‌شوند.
بسیاری از این عوامل می‌توانند باعث سردردهای تنشی شوند که بسیار شایع هستند. در این شرایط، درد معمولاً خفیف و در دو طرف سر رخ می‌دهد.
بعضی از عوامل محرک نیز باعث بروز میگرن می‌شوند. این عارضه با سردردهای شدیدتر همراه است و بیشتر در یک طرف سرتان اتفاق می‌افتد. وقتی سردرهای میگرنی به سراغتان می‌آیند، ممکن است دچار حالت تهوع یا استفراغ شوید و به نور یا صدا، حساسیت پیدا کنید.
پره اکلامپسی
چنان چه بعد از هفتۀ ۲۰ بارداری دچار سردردهای مکرر شوید، ممکن است نشانه‌ای از عارضه‌ای جدی به نام پره اکلامپسی باشد. پره اکلامپسی، عارضه‌ای است که باعث افزایش فشارخون می‌شود. این فشارخون بالا بر کلیه‌ها و گاهی سایر اندام‌های بدنتان تأثیر می‌گذارد. اگر پره اکلامپسی علت سردردتان باشد، احتمالاً داروهای مسکن ساده مانند استامینوفن تأثیری بر بهبود آن نخواهند داشت.
درصورتی‌که در نیمه دوم بارداری دچار سردرد شدید یا سردردتان بسیار شدید است، حتماً این مسئله را با پزشک یا ماما در میان بگذارید.
به‌طورکلی، سردردهای شدید دوران بارداری را جدی بگیرید و آن را به پزشک اطلاع دهید. چراکه ممکن است دلیل بسیار مهمی داشته باشند.
بیماری
گاهی سردرد در دوران بارداری یا هر زمان دیگری می‌تواند نشانه‌ای از بیماری باشد:
- عفونت‌ها مانند عفونت گوش یا آنفولانزا
- سینوزیت
- بیماری‌های دهان و دندان
- آنوریسم یا سکته مغزی
روش‌های درمان
راهکارهای زیر در تسکین سردرد مؤثر واقع می‌شوند:
- چرت‌زدن یا دراز کشیدن با چشمان بسته
- نوشیدن آب
- خوردن چیزی
- قراردادن کیسه آب گرم یا کمپرس سرد روی پیشانی یا پشت گردن
- ماساژ ملایم گردن (البته شخصی دیگر باید این کار را برایتان انجام دهد).
اگر مجبورید برای تسکین درد دارو بخورید، مصرف داروی استامینوفن در دوران بارداری بی‌خطر است. اما دقت داشته باشید که مصرف بیش از حد داروهای مسکن، خود باعث سردرد می‌شود. پس استامینوفن را بیش از ۳ بار در هفته مصرف نکنید.
در دوران بارداری، از مصرف داروهای ضدالتهاب مانند ایبوپروفن یا آسپرین و داروهای حاوی کافئین خودداری کنید.
راهکارهایی برای پیشگیری از سردرد
اگر بیشتر مواقع دچار سردردهای خفیف می‌شوید، توصیه می‌کنیم:
- بیشتر بخوابید.
- در طول روز، حداقل ۸ لیوان آب بنوشید.
- یوگا بارداری یا ورزش‌های دیگر انجام دهید.
- تکنیک‌های تمدد اعصاب یا مدیریت استرس را یاد بگیرید.
- هر ۴ ساعت یک‌بار، چیزی بخورید.
- از مصرف غذاهای فراوری شده بپرهیزید.
- برای معاینه چشم به اپتومتریست مراجعه کنید.
راه‌های کنترل میگرن در بارداری
اگر دچار سردردهای میگرنی می‌شوید، سعی کنید عوامل محرک آن را به حداقل برسانید. این عوامل محرک در هریک از افراد متفاوت هستند، پس حتماً باید بدانید که چه عواملی باعث تشدید میگرن در شما می‌شوند. سعی کنید در طول روز عوامل محرک را شناسایی و یادداشت کنید. برخی از این عوامل عبارت‌اند از:
- بعضی از مواد غذایی مانند شکلات یا افزودنی‌های غذایی مثل کافئین یا مونو سدیم گلوتامات (MSG)
- نور شدید یا چشمک‌زن، بوی تند و صدای بلند
- کم‌خوابی یا خواب زیاد
- حذف وعده‌های غذایی
- نگاه‌کردن به صفحه نمایش کامپیوتر یا تلویزیون
- ورزش زیاد
- محرک‌های احساسی مانند مشاجره یا استرس
زمانی که دچار سردردهای میگرنی می‌شوید، قبل از مصرف دارو با پزشک یا ماما مشورت کنید تا مطمئن شوید که مصرف آن دارو در دوران بارداری، خطری برایتان ندارد.
به‌طورکلی، استامینوفن، ایمن‌ترین دارو برای تسکین درد در دوران بارداری است. اما اگر سردردتان را خوب نمی‌کند و به دارویی قوی‌تر نیاز دارید، دربارۀ مصرف کدئین از پزشکتان سؤال کنید. بهتر است خیلی کم کدئین مصرف کنید چون ممکن است به آن وابسته شوید و کودکتان بعد از تولد، دچار علائم ترک دارو شود.
بیشتر داروهای تریپتان (داروهای میگرن) برای دوران بارداری، ایمن نیستند. اگر سردردتان با استامینوفن و کدئین بهتر نمی‌شود، می‌توانید گاهی داروی سوماتریپتان مصرف کنید. برای دریافت این دارو به نسخۀ پزشک نیاز دارید. اما قبل از مصرف این دارو با پزشک یا داروساز مشورت کنید تا از خطرات و فواید آن در دوران بارداری آگاه شوید.
چنان چه همراه با میگرن، دچار حالت تهوع یا استفراغ نیز می‌شوید، می‌توانید داروی متوکلوپرامید مصرف کنید.
طب سوزنی نیز در درمان میگرن مؤثر است. اما این بار نیز حتماً با پزشک یا ماما مشورت کنید. ضمناً فراموش نکنید به پزشک طب سوزنی بگویید که باردار هستید.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنید؟
در صورت مشاهدۀ علائم پره اکلامپسی حتماً به پزشک یا ماما مراجعه نمایید:
- سردردی که با مصرف استامینوفن تسکین نمی‌یابد.
- درد شدیدی زیر دنده‌ها احساس می‌کنید.
- سوزش سر دل که با مصرف داروهای ضد اسید معده (آنتی‌اسیدها) بهتر نمی‌شود.
- صورت، دست‌ها یا پاهایتان ناگهان ورم کرده‌اند.
- دچار تاری دید شده‌اید.
گاهی سردرد نشانه‌ای از بیماری‌های جدی‌تر است. در صورت مشاهدۀ علائم زیر فوراً با پزشکتان تماس بگیرید:
- سردرد ناگهانی و شدید دارید.
- تغییری در سردردهای همیشگی‌تان اتفاق افتاده است.
- برای اولین‌بار است که دچار میگرن می‌شوید.
- علاوه بر سردرد، تب، سفتی گردن، حساسیت چشم‌ها به نور، خواب‌آلودگی یا احساس ضعف در دست یا پا دارید.
- به‌تازگی آسیبی به سرتان وارد شده است.
سردرد بارداری، یکی از مشکلات شایع این دوران است. پیشنهاد می‌کنیم برای کسب اطلاعات جامع‌تر پیرامون عوارض بارداری و راه‌های کنترل آن‌ها به فیلم آموزشی مشکلات شایع در دوران بارداری در وب‌سایت بهداشت تی‌وی مراجعه نمایید.
