سلامت دهان و دندان در دوران بارداری
نکاتی مهم برای خانم‌های باردار پیرامون مراقبت از دهان و دندان در بارداری
سلامت دهان و دندان چه تأثیری بر بارداری دارد؟
منظور از سلامت دندان، بهداشت دهان، دندان‌ها و لثه‌ها است. سلامت و بهداشت دهان و دندان نقش مهمی در سلامت عمومی بدن ایفا می‌کنند. در دوران بارداری نیز سلامت دهان و دندان، بخش مهمی از مراقبت‌های این دوران تلقی می‌شود.
در واقع، ازآنجایی‌که احتمال ابتلا به بیماری‌های دهان و دندان در دوران بارداری افزایش می‌یابد، پس طبیعی است که این مشکلات می‌توانند بر سلامت خودتان و جنین تأثیر منفی بگذارند. به طور مثال، نتایج برخی از پژوهش‌ها نشان می‌دهند که ابتلا به بیماری لثه در دوران بارداری می‌تواند موجب زایمان زودرس شود. زایمان زودرس، وضعیتی است که در پی آن، نوزاد خیلی زود، یعنی قبل از هفتۀ ۳۷ بارداری متولد می‌شود. نوزاد نارس ممکن است در بدو تولد و در طول زندگی خود، بیشتر از نوزادی که به‌موقع به دنیا می‌آید، به بیماری‌های مختلف مبتلا شود.
مراقبت صحیح از دهان، دندان‌ها و لثه‌ها در دوران بارداری سبب می‌شود تا بارداری سالمی را تجربه کنید و کودکتان نیز سالم و به‌دوراز بیماری‌ها متولد شود.
تأثیر بارداری بر سلامت دهان و دندان
وقتی باردار می‌شوید، تغییرات بدن بر وضعیت دندان‌ها و لثه‌هایتان تأثیر می‌گذارند. به طور مثال:
- افزایش سطح برخی از هورمون‌ها مانند پروژسترون و استروژن در بدنتان، احتمال ابتلا به بیماری‌های دهان و دندان را افزایش می‌دهد.
- در دوران بارداری، احتمالاً عادات غذایی‌تان تغییر می‌کنند. یعنی ممکن است بعضی از غذاها را بیشتر از قبل مصرف کنید. حال نوع غذایی که می‌خورید بر سلامت دهان و دندان‌هایتان تأثیر می‌گذارد. یعنی همان ویار یا هوس غذایی که موجب می‌شود به مصرف مواد غذایی روی آورید که برای سلامت دهان و دندان‌هایتان ضرر دارند؛ چیزهایی مانند خوردن بیش از حد یخ یا حتی مواد غیرخوراکی.
- همچنین، ممکن است در این دوران، به دلیل آنکه لثه‌هایتان حساس‌تر می‌شوند، کمتر از قبل، دندان‌هایتان را مسواک کنید یا نخ دندان بکشید. ضمن اینکه، مسواک‌زدن و کشیدن نخ دندان در بعضی از خانم‌های باردار باعث حالت تهوع می‌شود.
علائم ابتلا به بیماری‌های دهان و دندان در بارداری
اگر نشانه‌ها یا علائم بیماری‌های دهان و دندان را مشاهده کردید، حتماً به دندانپزشک مراجعه نمایید. نشانه‌های بیماری مواردی هستند که اشخاص دیگر می‌توانند آن‌ها را ببینند؛ مانند بثورات پوستی یا سرفه‌کردن. اما علائم بیماری، مواردی هستند که خودتان آن‌ها را حس می‌کنید و دیگران نمی‌توانند آن‌ها را ببینند، مانند گلودرد یا سرگیجه.
نشانه‌ها و علائم بیماری‌های دهان و دندان عبارت‌اند از:
- بوی بد دهان
- لق شدن دندان‌ها
- زخم‌های دهانی یا تورم لثه
- ایجاد فاصلۀ جدید بین دندان‌ها
- تحلیل لثه (فرایندی که طی آن، حاشیه لثه از دندان‌هایتان جدا می‌شود و می‌توانید ریشۀ دندان‌هایتان را ببینید)
- عفونت در امتداد خط لثه (محل اتصال لثه‌ها و دندان‌ها)
- قرمزی، تورم، حساسیت یا براق شدن لثه؛ لثه به‌راحتی خونریزی می‌کند.
- دندان‌درد یا دردهای دیگر
اگر درد یا ورم لثه دارید، فوراً به دندانپزشک مراجعه کنید. درصورتی‌که دچار عفونت لثه هستید، باید خیلی سریع درمان شوید تا مشکلی برای کودکتان پیش نیاید.
پیشگیری از بروز بیماری‌های دهان و دندان در بارداری
توصیه می‌کنیم هر ۶ ماه یک‌بار (دو بار در سال) حتی در دوران بارداری، به دندانپزشک مراجعه کنید. در این معاینات، موارد زیر را با دندانپزشک در میان بگذارید:
- اگر باردار هستید یا قصد دارید بچه‌دار شوید.
- داروهایی که مصرف می‌کنید که شامل داروهای تجویزی و بدون نسخه، مکمل‌ها و داروهای گیاهی هستند.
- چنان چه بارداری پرخطری را تجربه می‌کنید. یعنی خودتان یا کودکتان یا هر دوی شما، بیشتر در معرض ابتلا به عوارض دوران بارداری قرار دارید. اگر بیماری مزمن دارید، دچار عوارض بارداری قبلی یا مشکلات دیگر هستید که ممکن است سلامت خودتان یا کودکتان را به خطر اندازند، پس بارداری شما پرخطر محسوب می‌شود.
- در شرایطی که پزشکتان دربارۀ سلامت دهان و دندان به شما هشدار داده است.
مراجعه منظم به دندانپزشکی برای معاینه دندان‌ها و لثه‌هایتان به دندانپزشک کمک می‌کند تا بیماری‌های دهان و دندان را در مراحل اولیه تشخیص دهد و آن‌ها را درمان کند.
همچنین برای پیشگیری از بروز بیماری‌های دهان و دندان در دوران بارداری:
- دو بار در روز، دندان‌هایتان را با خمیردندان حاوی فلوراید مسواک بزنید و یک‌بار در روز، نخ دندان بکشید.از مسواکی با برس نرم استفاده کنید. اگر مرتب دندان‌هایتان را مسواک بزنید و نخ دندان بکشید، جرم‌ها از بین می‌روند و سلامت دندان‌ها و لثه‌هایتان حفظ می‌شود.
- درصورتی‌که به دلیل استفراغ نمی‌توانید دندان‌هایتان را مسواک بزنید، داروهای ضد اسید مصرف کنید یا دهانتان را با مخلوط ۱ قاشق چایخوری جوش‌شیرین و ۱ فنجان آب، بشویید. این کار در کاهش میزان اسید دهان مؤثر است. داروهای ضد اسید موجب خنثی‌شدن اسید معده می‌شوند. این داروها را می‌توانید بدون نسخه از داروخانه دریافت کنید. اما حتماً قبل از مصرف هر دارویی، حتی داروهای تجویزی، با پزشک زنان یا ماما مشورت کنید.
- غذاهای سالم بخورید و شیرینی‌جات کمتر مصرف کنید.در این دوران سعی کنید میوه‌ها و سبزیجات، گوشت بدون چربی، نان سبوس‌دار و پاستا (ماکارونی) و محصولات لبنی کم‌چرب را بیشتر مصرف کنید. مصرف شیرینی‌جات و غذاهای شیرین را محدود کنید و به‌جای نوشیدنی‌های شیرین، آب بنوشید. پیروی از تغذیه سالم موجب می‌شود تا مواد مغذی اصلی و ضروری به بدن خودتان و کودکتان برسند. رشد دندان‌های کودکتان در ماه‌های سوم تا ششم بارداری شروع می‌شود. پس مصرف مواد مغذی مانند کلسیم، پروتئین، فسفر و ویتامین‌های A، C و D به رشد سالم دندان‌های کودکتان کمک می‌کند.
اشعه ایکس دندان
اشعه ایکس دندان بخشی از مراقبت از دهان و دندان‌ها است. مشکلات و بیماری‌های دندان، لثه و استخوان‌های اطراف دهان در عکس دندان قابل‌مشاهده هستند. اشعه ایکس، آزمایشی پزشکی است که در آن از اشعه برای ایجاد تصویر روی فیلم استفاده می‌شود. این اشعه نوعی انرژی است که اگر بیش از حد در معرض آن قرار بگیرید، برای سلامتی‌تان ضرر دارد.
اشعه ایکس دندان در دوران بارداری، خطری ندارد. چون از اشعه بسیار خفیف استفاده می‌شود و دندانپزشک برای حفاظت از خودتان و کودکتان، معمولاً بدنتان را با روپوش مخصوص می‌پوشاند. اگر دندانپزشک، عکس دندان برایتان تجویز کرده است، حتماً به او بگویید که باردار هستید یا قصد دارید بچه‌دار شوید.
درمان بیماری‌های دهان و دندان
چنانچه به بیماری‌های دهان و دندان مبتلا هستید که باید درمان شوند، حتماً به دندانپزشک بگویید که باردار هستید. باتوجه‌به مشکلی که دارید، شاید بتوانید درمان را به بعد از زایمان موکول کنید. داروهایی که مصرف آن‌ها در دوران بارداری بی‌خطر است، عبارت‌اند از:
- داروهای مسکن و آنتی‌بیوتیک برای درمان عفونت‌ها: دندانپزشک می‌تواند دارویی برایتان تجویز کند که برای خودتان و جنین بی‌خطر است. اگر دندانپزشک، دارویی برایتان تجویز کرده است، حتماً قبل از مصرف با پزشک زنان یا ماما مشورت کنید. هرگز و تحت هیچ شرایطی، بدون مشورت با پزشک یا ماما، دارویی را مصرف نکنید.
- داروی بی‌حسی موضعی: داروی بی‌حسی، درد را کم می‌کند یا آن را تسکین می‌دهد. این دارو در نواحی خاصی از بدن مانند لثه برای پر کردن یا کشیدن دندان تزریق می‌شود که در دوران بارداری، ایمن و بی‌خطر است.
در فیلم سفر به دوران بارداری بدون نگرانی، درباره دغدغه‌های شایع مادران باردار در این دوران، صحبت کرده‌ایم که می‌توانید آن را در وب‌سایت بهداشت تی‌وی تماشا بفرمایید.
